William Wordsworth en David Markson (het recensieoverzicht van de week van 22 april 2020)
29 april 2020Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften met deze week aandacht voor Erwin Mortier (Het Parool en NRC) Gaia Vince, Joost Zwagerman, William Wordsworth (Trouw), Esther Safran Foer, Jeroen Brouwers, Gabriele Tergit (de Volkskrant), Kate Kirkpatrick, Alfred Birney (Het Parool), Kim Ghattas, Taffy Brodesser-Akner (NRC), Jenny Offill, H.G. Wells, Maurits Wagenvoort, David Markson (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
In Trouw een interview met Gaia Vince, wetenschapsjournalist van onder meer The Guardian, die een ‘meeslepend boek’ schreef over de ontwikkeling van de menselijke soort: Vuur taal schoonheid tijd. ‘Ik schreef dit boek terwijl mijn land afdreef naar een brexit, Trump aan de macht kwam en een stroom vluchtelingen naar Europa trok. Al die nieuwsberichten kunnen ons volledig in beslag nemen, zoals we ons nu machteloos voelen terwijl een pandemie om zich heen grijpt. Dan is het verleidelijk om te denken dat alles slechter gaat en dat de wereld ten onder gaat. Maar laten we het in perspectief plaatsen. Dat is moeilijk, omdat wij niet geëvolueerd zijn om direct over lange termijnen na te denken. Maar proberen we het, dan zien we dat onze problemen niet meer zijn dan rimpelingetjes in een pad dat al heel lang naar iets beters leidt.’
Janita Monna bespreekt de monumentale uitgave Verzamelde gedichten van Joost Zwagerman. Ze signaleert ‘een gretigheid om leven en alles wat daarbij hoort, de taal, de kunst volledig op te slorpen’. Dat Zwagerman ‘poëzie in de breedte [schreef], hij waaierde uit, greep ook mis.’ Dat het boek laat zien ‘dat Zwagerman kon zingen en fluisteren. Dat in zijn werk plaats was voor alles, voor liefde, voor kunst en voor God’.
Paul van der Steen over drie boeken over alleenheersers: Frank Dikötters Acht dictators uit de 20e eeuw. De cult van persoonsverheerlijking ('Hij beschrijft puntig en gedegen leven en werken van Mussolini, Hitler, Stalin, Mao, Kim Il-sung, vader en zoon Duvalier (Haïti), Ceaucescu en Mengistu (Ethiopië), ieder voor zich meesters in het ondergraven van bestaande waarheden.'), Luc Rassons Het lijk van de dictator ('Rasson is af en toe wat lang van stof, maar heeft wel een goed gevoel voor het kluchtige van dat voortdurende gesol met stoffelijke overschotten.'), en Witold Szablowski's Aan tafel bij dictators ('meester in het vertellen van grote geschiedenis via kleinere verhalen')
Yolanda Entius schrijft over de eerste deeltjes in Terloops, de nieuwe wandelboekenreeks die bij Uitgeverij Van Oorschot verschijnt. Bregje Hofstede schreef Bergje, en Marjoleine de Vos Je keek te ver. Voor beide boeken heeft Entius waardering. Al is die voor Hofstede ook kritisch. Hofstede, die naar Colfosco in de Dolomieten trekt, ‘waar ze als kind met haar familie ging skiën’, werkt toe naar een ‘rake, maar ook wat voorspelbare conclusie’. De Vos schreef een ‘lofzang op Neerlands oudste cultuurlandschap’, en ‘een essay over taal en bewustzijn, én (gaandeweg) over verlies’, die ‘om te huilen zo mooi is'.
Een fragment uit het nawoord dat Jeroen Brouwers in de speciale vijftigste herdruk van Bezonken rood schreef, waarin hij ingaat op de kritiek van Rudy Kousbroek: ‘Waarheid ligt niet in werkelijk gebeurde feiten en gebeurtenissen, maar in de weergave, het verhaal, het lied, het toneelstuk, de film, het schilderij en hoe het wordt verteld, vertolkt en zichtbaar gemaakt.’
Rob Schouten heeft lof voor Jan Kuijper die de befaamde Prelude van de Engelse klassieke dichter William Wordsworth vertaalde. ‘Het is Kuijper, zelf dichter van strenge sonnetten, gelukt die frisse, soms naïeve maar ook bevlogen toon van Wordsworth, mooi te raken. Over het gedicht zelf schrijft hij: ‘Ik ken maar weinig voorbeelden waarbij iemand zo minutieus beschrijft hoe hij ontwaakt uit zijn onschuld.’ En: ‘Deelname aan het leven zelf, naast natuurbeleving, lijken essentieel voor de groei van de dichterlijke verbeelding.’
Ter gelegenheid van 75 jaar bevrijding schrijft Elias van der Plicht over de klassieker Het Respijt van Primo Levi, waarin hij ‘zijn negen maanden durende zwerftocht door Polen, Oekraïne, Wit-Rusland, Moldavië, Roemenië, Hongarije en Oostenrijk’ ná zijn bevrijding uit Auschwitz beschrijft. ‘Als geen ander lukte het Levi invoelbaar te maken dat de bevrijding van Auschwitz, dat de bevrijding van het nazi-juk, nog geen bevrijding van angsten en ontberingen was.’
En verder:
- Gerwin van der Werf schrijft over 10 minuten, 38 seconden in deze vreemde wereld [fragment] van de Turkse schrijfster Elif Shafak. Haar ‘stijl heeft vaart en ze schrijft zintuiglijk’, maar ‘helaas schuwt ze de melodramatische clichés ook niet’.
- Beeldboek van de week is Max Siedentopfs Home alone Survival Guide.
- Edwin Kreulen over In hechtenis [fragment], de nieuwe thriller van auteursechtpaar Nicci French: ‘Een vleugje Agatha Christie en onverwachte ironie.’ Ook tipt hij de thrillers De Therapeut van Helene Flood en De ogen van de duisternis van Dean Koontz.
- Bas Maliepaard over De verhuisdieren van Pieter van den Heuvel. Die ‘verbluft niet alleen met een gerijpte, eigen tekenstijl, maar laat ook zijn tekst en beelden elkaar aanvullen’.
- Maaike Meijer tipt drie boeken voor tijdens de quarantainetijd: Agaat van Marlene van Niekerk, Een handvol sneeuw van Jenny Erpenbeck [toelichting door de vertaler] en Het achtste leven (voor Brilka) van Nino Haratischwili [fragment | onze recensie | toelichting door de vertaler].
- Getipt worden ook Jaag je ploeg over de botten van de doden van Nobelprijswinnares Olga Tokarczuk [fragment | onze recensie], Leegstand van Aafke Romeijn, Je luistert niet van Kate Murphy en De 18 wetten van de menselijk natuur van Robert Greene.
De recensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
