Recensieoverzicht: Koen Hilberdink, Adriaan van Dis, Willem Kloos & Victor Sebestyen (de week 24 mei 2017)
29 mei 2017Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met deze week aandacht voor Koen Hilberdink over Johan Polak, en verder: Jos van Beurden, Martin Reints, Sylvester Hoogmoed, Graeme Macrae Burnet, Bibeb (Trouw), Victor Sebestyen, Robin te Slaa, Claudio Magris (NRC), Adriaan van Dis (Elsevier, De Groene Amsterdammer), Willem Kloos, Bettina Stangneth en Howard Jacobson (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. In een vereenvoudigde opzet beperken we ons in 2017 tot de Nederlandse kranten en maand-/weekbladen en de grote, prominente stukken.
Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
Jos van Beurden promoveerde op Treasures in Trusted Hands: Negotiating the Future of Colonial Cultural Objects, over het teruggegeven van kunstschatten. 'Ik bepleit wel veel meer openheid over alles wat ooit geroofd of onder dwang verkregen is. We hoeven niet bang te zijn dat de musea hier leeg raken. In de landen van herkomst zitten ze niet te wachten op al die duizenden voorwerpen. Waar moeten ze die laten? Maar de kunstschatten die echt belangrijk zijn, horen toch eerder daar dan hier?'
In de rubriek 'Ik heb een droom': Britta Böhler (De goede advocaat), vertrekkend bijzonder hoogleraar advocatuur aan de UvA: 'To Kill a Mockingbird van Harper Lee was verplichte literatuur voor de studenten. Ik vind het goed als ze eens een boek moeten lezen en bovendien denk ik dat de dilemma’s van de hoofdpersoon, advocaat Atticus Finch, veel meer tot de verbeelding spreken dan een abstract voorbeeld.' En Janita Monna over Martin Reints' Wildcamera [leesfragment]: 'Alles in zijn schrijven hangt nauw met elkaar samen. Wat op zijn plaats is in een gedicht - "Het is nog licht, maar het is ook al donker" - kan evengoed gebruikt worden in een essay over de maan boven een klein Fries dorp en de poëzie van "maandichter" Wallace Stevens.'
Co Welgraven las Sylvester Hoogmoeds 'intrigerende boek' De moeder van Ramses. Leven als een losbandige tsarendochter, 'het onwaarschijnlijke verhaal van gravin Alexandra Thérèse de Wysocka die beweerde dat ze de oudste dochter van de laatste Russische tsaar was en in feite Olga Romanova heette (ze ging onder nogal wat namen door het leven)' en Gerwin van der Werf Graeme Macrae Burnets Zijn bloedige plan. Hij is enthousiast: 'Na afloop blijf je verbluft achter, wil je het liefst verder lezen, meer weten. [...] Er zijn feiten, maar geen zekerheden. Dat is wat Graeme Macrae Burnet blootlegt in deze spannende, buitengewoon originele roman.'
Kort:
- Michel Krielaars over zijn Alles voor het moederland. De Stalinterreur ten tijde van Isaak Babel en Vasili Grossman: 'Het is eigenlijk niet voor te stellen hoe het is om onder die omstandigheden te blijven leven en werken. Toch doe je dat.'
- Jaap Goedegebuure over Koen Hilberdinks J.B.W.P. Het leven van Johan Polak [leesfragment]: 'Er was meer waarover Johan Polak zweeg. En dus was het aan zijn biograaf Koen Hilberdink om wat sluiers weg te trekken. Hoewel Polaks geaardheid geen geheim meer was nadat hij, en met hem veel andere homoseksuelen, tijdens de jaren zestig uit de kast gekomen was, zal menigeen toch verrast opkijken van wat Hilberdink hier allemaal aan het licht brengt. [...] Met dat al is Johan Polak de hoofdpersoon in een deels tragisch, deels hilarisch levensverhaal. Hilberdink heeft het geserreerd, maar ook met gevoel voor dramatiek opgeschreven.'
- Beeldboek van de week is Christoph Niemanns Souvenir.
- Rob Schouten over Sytske van Koeveringes Het is maandag vandaag [leesfragment | interview met de auteur]: 'Een weinig opgewekt maar treffend boek over hedendaagse eenzaamheid van een lid van een "verloren generatie".'
- Vrouwkje Tuinman over Elizabeth Jane Howards Lichte jaren: 'Ook ik werd opnieuw meegesleept naar dat rare, ouderwetse Engeland - maar wederom vooral door de kinderen. Jongensmeisjes, nuffige jongetjes, kleine filosoofjes - Howard weet ze geweldig te schetsen.'
- Edwin Kreulen over Hideo Yokoyama, Tokyou Tapes nr 6-4: '[Het onthouden van alle namen en functies] is doorbijten in dit (te) dikke boek, maar de spannende laatste honderd pagina’s maken veel goed.'
- Bas Maliepaard over Jakob Wegelius' Op zoek naar de kapitein, 'een gevoelig en toch ook avontuurlijk verhaal over verlatingsangst en vriendschap, sfeervol geïllustreerd met gearceerde zwart-wit-tekeningen'.
- Emily Kocken (De kuur [leesfragment] over het bepalende kunstwerk, Thomas Manns De toverberg: 'Een heel bijzonder boek, waar je wel moeite voor moet doen. Het is zelf bijna een berg die je moet beklimmen. Ik weet niet meer precies wanneer ik het las, maar het verhaal maakte in ieder geval veel indruk op me.'
En in 'Tijd' een stuk van Adinda Akkermans en Roos Menkorst over Bibeb - het boek verschijnt deze week.
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Sir Edmund interviewt Hans Bouman de Noorse auteur Johan Harstad over zijn nieuwste, Max, Mischa en het Tet-offensief, dat meer dan duizend pagina’s telt. ‘Toon, stem, ritme: ik heb met alles geworsteld […] Maar: elke crisis eindigde met een beter idee voor het boek.’
Aleid Truijens las J.B.W.P., Koen Hilberdinks biografie over uitgever en medeoprichter van Athenaeum Boekhandel, Johan Polak. ‘[Hilberdink] schreef een evenwichtig - en bewonderenswaardig beknopt – verhaal waarin hij de vreemde en ook wel nare trekjes van Johan Polak beschrijft, maar hem toch in zijn waarde laat. Vier sterren [leesfragment]. Erik van den Berg recenseert Kees van Tilburgs From Marcus Aurelius to Kim Jong-il, ‘een duizelingwekkend overzicht in woord en beeld van 1.154 ruiterstandbeelden over de hele wereld’. Vier sterren.
Paul Onkelhout bespreekt vier recent verschenen boeken over Feyenoord(ers).
- Vier sterren voor Kampioenen! van Mikos Gouka. 'Schitterende fotografie.’
- Feyenoord. De eerste van de eeuw van Willem Vissers en Bart Vlietstra, drie sterren. ‘Vissers en Vlietstra [doen] een geslaagde poging de ziel van Feyenoord bloot te leggen.’
- Eveneens drie sterren voor Feyenoord. Onvergetelijk 2016-2017 van Matty Verkamman, Jaap Visser en Mark Adriaanse.
- Leo Verheuls Coolsingel! krijgt slechts twee sterren.
‘Kirchick schetst een zeer indringend beeld dat echter, omdat hij het hem verontrustende meer registreert dan werkelijk verklaart, eenzijdig is. Historisch graaft hij niet diep. Hij valt op door russofobie en islamofobie,’ aldus Thomas von der Dunk in zijn recensie over James Kirchiks Het einde van Europa. Drie sterren [onze recensie]. ‘Zelden kwam de beklemming van de oorlogsjaren zo dichtbij,’ schrijft Elma Drayer in haar recensie over De wereld waar ik buiten sta, het tweede deel van Hanny Michaelis’ dagboeken. Vijf sterren [leesfragment].
Peter Swanborn las Willem Ankers Buys en geeft vier sterren. ‘De waarde van dit testosteronproza ligt […] in het oproepen van een verdwenen wereld.’ Anet Bleich geeft ook vier sterren in haar recensie van Geschiedenis van de Joden in Nederland, samengesteld onder redactie van Hans Blom [leesfragment]. ‘Een standaardwerk dat een prima inzicht biedt in de manier waarop de relatie tussen Nederland en zijn Joden zich heeft ontwikkeld.’ Laurens Verhagen bespreekt Antonio García Martínez’ Start-Up Mania. Geld en gekte in Silicon Valley. ‘Jammer dat de wel degelijk interessante inkijkjes in zowel de start-upwereld als Facebook worden verstoord door […] beroerd geschreven passages.’ Twee sterren.
Korter:
- Wineke de Boer over de heruitgave van François Mauriac, Thérèse, vier sterren. ‘[N]og altijd aangrijpende literatuur.’
- ‘Het blijft oppervlakkig gebabbel,’ schrijft Persis Bekkering over Het fluïde tijdperk van Atte Jongstra. Twee sterren [leesfragment].
- Bo van Houwelingen over Femke Schavemaker, Karkas, vier sterren. ‘[Schavemaker] blijft consequent trouw aan haar zware thema.’
- ‘Deze glossy smaakt naar meer,’ aldus Taede Smedes over MiX. Flexibel geloven. Vier sterren.
- Peter Swanborn over Snorri Sturluson, De saga van Egil, de zoon van Kale Grim, vier sterren.
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Arie Storm interviewt in Het Parool de Engelse auteur Tim Parks over zijn onlangs verschenen De roman als overlevingsstrategie. ‘[H]et beste literaire werk speelt zich af in de emotionele belevingswereld van de auteur. Je stapt in zijn of haar manier van denken en voelen […] Het maakt het recenseren van literatuur ook zo lastig, want het kan dat een boek zo ver van je af staat dat je er niets mee kunt.’
Hans Renders bespreekt J.B.W.P., Koen Hilberdinks biografie over uitgever en medeoprichter van Athenaeum Boekhandel, Johan Polak. ‘Hilberdink beschrijft het allemaal keurig […], maar de nadruk legt hij toch op de merkwaardige persoonlijkheid van Polak,’ aldus Renders. Drie sterren [leesfragment]. Dieuwertje Mertens las Thomas Möhlmanns nieuwste dichtbundel, Ik was een hond, en geeft drie sterren.
‘Skorobogatov laat je hoogstens verdwalen in je eigen gedachten – zelden in de wereld van zijn ongrijpbare personages,’ schrijft Dries Muus in zijn recensie van Aleksandr Skorobogatovs Cocaïne. Twee sterren. Maaike Lange geeft vier sterren aan Nicoline Timmers debuutroman En toen aten we zeehond. ‘Je [laat je] door haar makkelijk [en] gewillig meevoeren.'
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Hubert Smeets bespreekt Victor Sebestyens Lenin voor NRC. 'Hoewel Sebestyen onvoldoende focus heeft - de auteur volgt al te nauwgezet de tijd van Lenin én het Russische Rijk - is zijn dikke pil toch de moeite waard. Zijn biografie is niet alleen een treffende beschrijving van een door individueel handelen ontketende revolutie die structurele gevolgen had. Ze is ook een handvat om de revolutionairen anno nu in de peiling te krijgen,' schrijft hij onder meer. Sebastiaan Kort wijdt een recensie aan De mensengenezer van Koen Peeters. 'Peeters is opgeleid als antropoloog en het heeft er de schijn van dat hij zich voor zijn vertelling heeft laten leiden door de werkelijke realiteit van het veldonderzoek. Een secure weergave daarvan levert nu eenmaal, zoals bij elke realiteit, een minder enerverend geschrift op dan na enige vorm van dramatische compositie,' aldus Kort.
Van Marco Kamphuis een stuk over Christoph Ransmayrs Cox of het verglijden van de tijd. '[Een] filosofische roman, die stilistisch net zo flonkert als de edelstenen en -metalen waarmee de virtuoze ambachtsman werkt. En ook van het literaire raderwerk kun je de ingenieuze bouw en precisie alleen maar bewonderen,' staat er in de bespreking. Arnold Heumakers las Robin te Slaas Wat is fascisme?. 'Te Slaa heeft een helder en over het algemeen betrouwbaar overzichtswerk geschreven, waarin de meer recente literatuur - minder geldt dat voor klassiekers als Popper, Arendt, Nolte of Bullock, die soms geheel ontbreken - vakkundig is verwerkt,' merkt Heumakers op.
Bertram Mourits recenseert Shock and Awe van Simon Reynolds: 'Een afgerond geheel is Shock and Awe […] niet, het is meer een caleidoscoop. Het extreemst is dat in de laatste tachtig pagina's, een soort dagboek over de afgelopen veertig jaar. […] Op het eerste gezicht een ongeordende verzameling indrukken, maar juist hier merk je hoeveel Reynolds van zijn onderwerp weet, en houdt. Het is een mooie, paradoxale boodschap: glamrock heeft niet zoveel om het lijf, maar gaat nooit verloren.' En Michel Krielaars sprak met Claudio Magris over diens roman Het museum van oorlog. 'Mijn museumverzamelaar is geobsedeerd door het fenomeen oorlog. Aan de hand van de door hem bijeengebrachte objecten en die uiteenlopende geschiedenissen die ik vertel, wil ik oorlog invoelbaar maken,' zegt Magris onder andere in het interview.
Verder:
- Robert Gooijer over Ali Land, Goed of slecht (vier ballen)
- Rob van Essen over Kevin Canty, De onderwereld (drie ballen)
- Atte Jongstra over Peter Janzen en Frans Oerlemans, O God, waarom schijnt de zon nog! Willem Kloos (1859-1938) (vier ballen)
- Menno Hurenkamp over Menno Tamminga, De vuist van de vakbond (vier ballen)
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
Irene Start las In het buitengebied van Adriaan van Dis [leesfragment]. 'In het buitengebied is een serie verhalen vol eloquent geformuleerde zinnen die druipen van de eenzaamheid,' staat er in de bespreking. Start schrijft ook over Enrique Vila-Matas' In Kassel is niets wat het lijkt, 'een komisch, intellectueel gepeperd boek over het belang van kunst'. Van Simon Rozendaal verder een stukje over Peter Mooijs De dikke alg. 'Mooij doceert bevlogen […]. Jammer dat zijn uitgever de soms tenenkrommende jip- en janneketaal niet kuiste,' merkt Rozendaal op.
Elsevier verschijnt elke donderdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
In De Groene Amsterdammer interviewt Casper Thomas de Servisch-Amerikaanse ongelijkheidseconoom Branko Milanovic naar aanleiding van zijn nieuwe boek, Wereldwijde ongelijkheid. ‘Wrok jegens die elites die het voor de wind gaat, is een van de voornaamste drijvende krachten in de politiek. Die onvrede is terug te voeren op groeiende ongelijkheid,’ zegt Milanovic. Maar: ‘Hoe om te gaan met de verschillende behoeften van haves en have nots wereldwijd is niet binnen een paar zomers opgelost. Het vormt het grote probleem van deze eeuw.’ [Leesfragment]
'[De] herkenbaarheid voor de algemene lezer [maakt] Het kwade denken aantrekkelijk. Maar als filosoof en bewonderaar van [Hannah] Arendt haak ik gefrustreerd af,' schrijft Hans Achterhuis in zijn recensie over Bettina Stangneths nieuwste. Marja Pruis las Adriaan van Dis’ In het buitengebied [leesfragment] en vond het ‘een verrassend veelstemmige roman’.
‘Dit boek is tandeloos. Ze bijt noch de machthebbers noch de lezer,’ aldus Christiaan Weijts in zijn bespreking van Howard Jacobsons Pussy [recensie]. Kees ’t Hart bespreekt het leven van Willem Kloos aan de hand van de nieuwe gelijknamige biografie van Peter Janzen en Frans Oerlemans. ‘Met Kloos begon de Nederlandse moderne literatuur, […] hij was de leider en tegelijk het begin van het einde.’
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
Voor HP/De Tijd sprak Nathalie Huigsloot met Teun van de Keuken, Sonja Barend en Astrid Holleeder, alle drie schreven zij een boek over hun familiegeschiedenis. ‘Moesten jullie veel obstakels overwinnen om toch een boekje open te doen over jullie familie?’ vraagt Huigsloot onder meer aan hen. ‘Ja, heel veel obstakels. Ik heb ook niemand verteld dat ik aan het schrijven was totdat het af was,’ antwoordt Barend. Van de Keuken ‘wilde het in alle vrijheid schrijven. Rücksichtslos, maar niet liefdeloos.’ En Holleeder heeft het boek echt samen met haar moeder gemaakt. ‘Omdat ik ook advocaat ben en ik weet dat het proces nog loopt, heb ik heel erg aan factchecking gedaan. Dat moest natuurlijk bij mijn moeder. En dat heeft ons heel dicht bij elkaar gebracht,’ aldus Holleeder.
Verder een voorpublicatie uit Jan Heemskerks The dad. Opvoedboek voor vaders. Thomas van den Bergh las Adriaan van Dis' In het buitengebied [leesfragment] en vond het een 'heerlijk, met veel vaart verteld boek'. In 'Vers van de pers' daarnaast aandacht voor:
- Howard Jacobson, Pussy [recensie]
- Sandro Veronesi, Een god waakt over je
- James Salter, De jagers
HP/De Tijd is te koop bij het Nieuwscentrum.
