Miquel Bulnes, Griet Op de Beeck en Mark Mazower (de boekbesprekingen in de week van 21 februari 2018)
05 maart 2018Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, waarin dit keer aandacht voor Miquel Bulnes, Griet Op de Beeck, Mark Mazower en verder: Anne Applebaum, Masha Gessen, Aukje Holtrop (Trouw), P.F. Thomése, L.H. Wiener, Jan Terlouw (de Volkskrant), Esther Gerritsen, spoken word, Ali Smith, Anet Bleich (Het Parool), Jan van Aken, Denis Johnson (NRC), Rémon van Gemeren (Elsevier), Simone Atangana Bekono en Dorthe Nors (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
Sander Becker sprak Griet Op de Beeck, de Boekenweekgeschenkauteur. 'Het primaire en lovenswaardige streven van elke schrijver is natuurlijk om zijn lezers te interesseren voor een gekozen onderwerp. Maar als je de kans krijgt om ook iets te betekenen voor mensen die nooit een boek zullen vastnemen, waar een groot deel van de DWDD-kijkers toch toe behoort, dan vind ik dat heel belangrijk. Misbruik is voor mij de grote existentiële kwestie. Als ik op dat punt een verschil kan maken voor een aantal mensen, dan betekent dat toch wel iets.'
En Eric Brassem en Inez Polak gingen in gesprek met Anne Applebaum over haar nieuwe boek Rode hongersdood [fragment]: 'Het is niet iets wat ik leuk vond om te schrijven. Ik zou het niet nog een keer aankunnen. Maar het is belangrijk om te begrijpen hoe dergelijke mechanismen werken, hoe je mensen zo ver krijgt om het voedsel van stervende mensen in beslag te nemen, want het gebeurt telkens weer in de geschiedenis, het zit in de menselijke natuur.'
'Fabias kruipt diep onder de huid. Scherp en zinnelijk pelt ze af, laat vlees zien en spieren en angst en sensualiteit. Ze toont dat iemand nooit alleen migrant, alleen zwart of vrouw is, dat identiteit om het zo te noemen, een complex samenspel is van veel,' schrijft Janita Monna over Radna Fabias' debuut Habitus. Geert Groot Koerkamp dan, over Masha Gessens De toekomst is geschiedenis. De terugkeer van het totalitaire Rusland [fragment]: 'Met soms taaie theoretische uitweidingen en uitgebreide verwijzingen naar auteurs als Hannah Arendt en George Orwell probeert Gessen tussen die levensverhalen door het Sovjettotalitarisme te definiëren, om vervolgens het postcommunistische Rusland - en vooral het Poetintijdperk - aan die definitie te toetsen.'
Monica Soeting dan over Aukje Holtrops biografie van Henriëtte van Eyk [fragment]: 'De grootste verdienste van Holtrops vlot geschreven biografie is dat die laat zien dat het hoog tijd is voor een herwaardering van het werk van Henriëtte van Eyk.' Maar het Boek van de Week is Miquel Bulnes' Reconquista [fragment]. Rob Schouten: 'Deze roman vol bloedbaden, bijgeloof, beeldenstorm, brandschattende troepen, liefde en haat, knok- en kuspartijen, hongersnood, armoede en immense rijkdom, zondige monniken, decadente prinsen, rondzwervende vaganten en wat dies meer zij is in zekere zin een genadeloos kunstwerk.'
Nicole Lucas, ten slotte, bevroeg Mark Mazower voor 'Vandaar dit boek' over Wat je niet vertelde. Een Russische familiegeschiedenis [fragment]. 'Ik ben opgeleid als historicus, als iemand die op afstand naar de geschiedenis kijkt en de mensen die daarin een rol spelen. Op zo’n manier heb ik eerder boeken geschreven, over de Balkan, de Verenigde Naties, Europa in de 20ste eeuw. In de ik-vorm over mezelf te schrijven: ik moest er heel wat voor overwinnen. En uiteindelijk was pas zes jaar na de dood van mijn vader het gevoel van urgentie zo groot dat ik serieus ben begonnen met onderzoek.'
Korter:
- Yolanda Entius over Nina Polaks Gebrek is een groot woord [onze recensie | fragment]: 'Het is zo’n boek dat je ook had willen schrijven, ware het niet dat dat niet kan. Het is de kracht van een schrijver dat ze doet, wat alleen zíj kan.'
- Beeldboek van de Week is Samuel Hoppes Zone Superieure.
- Elke Geurts over Maggie O’Farrells Ik ben ik ben ik ben: 'Met dit zeer originele memoir ontstaat een vrij compleet beeld van haar leven.'
- Annemarie Terhell over Catharina Valckx, Drop het stoute eendje: 'Valckx tekent en schrijft onvoorspelbaar en quasinonchalant.'
- Paul van der Steen over Pieter Tops, Een ongetemde buurt. Achterstand, ondernemingszin en criminaliteit in een volksbuurt: 'Een inzichtelijk en op zijn manier ook amusant boek.'
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Griet Op de Beeck aan Jan Terlouw: 'Ik onderdruk de spontane neiging om het respectvolle "u" te gebruiken voor de man die toch al sinds mijn tiende of zo mijn held is. Ik heb geloof ik al je romans gelezen, gretig en met overgave. Ze hebben me houvast gegeven, en inzichten, waar ik zoveel nood aan had in die tijd.' Terlouw aan Op de Beeck: 'Jij bent de echte literator, want je schrijft indringend over mensen. In je boek Gij nu komt een stoet zeer geloofwaardige representanten van de moderne welvaartssamenleving voorbij. Je boekenweekgeschenk, dat de CPNB me stuurde, kon ik ook niet wegleggen.' De auteur van het Boekenweekgeschenk en het -essay schrijven elkaar, over (literair) milieu, en over koeien.
Ik, J. Kessels: Onno Blom interviewt P.F. Thomése over zijn nieuwste. 'Er was geen masterplan om J. Kessels het beroemdste personage uit de Nederlandse letteren te maken. Het is een uit de hand gelopen grap. Ik vond het vreemd om hem niet op te voeren in mijn Amerikaanse reisverhalen.' En: 'Ik heb Ik, J. Kessels schuddend van het lachen zitten schrijven. En snel ook, anders wordt het stroef. Formuleren is associëren, en onder je handen komen bij het schrijven ineens dingen samen die je zelf ook verrassen. Humor is vaak gebaseerd op het samenbrengen van ongelijksoortige dingen. Zoals bij Reve: banaliteiten en plechtstatige, archaïsche taal. In mijn geval heeft het ook te maken met de onmogelijkheid van het verlangen: dat je niet kan accepteren dat het leven zo banaal is, dat je niet bent wie of wat je zou willen zijn.'
'Menselijke voorwaarden [fragment] bewijst [...] dat een boek geen literaire hoogstandjes hoeft te bevatten om hoge literatuur te kunnen zijn. [Junpei] Gomikawa's ondubbelzinnige verteltrant is uiterst effectief: verbeelding is overbodig, die zou de onvoorstelbare gruwelijkheden waar dit magnifieke epos bol van staat een glans verlenen die ze niet verdienen,' betoogt Joris van Casteren. En Arjan Peters las L.H. Wieners Fallen leaves. Brieven 1966-2016: 'De verschijning van deze correspondentie, bij Wiener een onlosmakelijk onderdeel van het oeuvre, is een nieuwe aanleiding om onze hoed af te nemen.'
Korter:
- Bo van Houwelingen geeft vier sterren aan Yvonne Keuls' Zoals ik jou ken, ken jij mij, en twee aan Hella S. Haasses Ogenblikken in Valois: 'We hoeven niet te weten dat de vestingmuur van Senlis zeven meter hoog is en vier meter dik, nee, we willen met Haasse óver die muur lopen, bíj haar zijn. Wat voelt ze, wat doet ze, wat denkt ze? Wie dat wil weten leze Keuls.'
- Koen Hagens geeft drie sterren aan Viktor Mayer-Schönberger en Thomas Ramge, De data-economie. Waarom data geld gaat vervangen, wat dit betekent voor onze economie en hoe je hierop in kunt spelen.
- Eén ster voor Reza Aslans God. Een menselijke geschiedenis. Marcel Hulspas: 'Een aaneenschakelijk van achterhaalde, vrome, onjuiste beweringen.'
- Drie voor Kira Wucks De zee heeft honger [onze recensie]. Maria Barnas: 'Kenmerkend voor haar werk is een verraderlijk lichte toon, waarmee zware onderwerpen absurdistisch en - binnen het gedicht - draaglijk worden.'
- Vier voor Arend van Dams De reis van Syntax Bosselman. Pjotr van Lenteren: 'De reis van Syntax Bosselman is een wijs en bij vlagen indrukwekkend kinderboek over een gevoelig onderwerp, dat iedereen zou moeten lezen.'
- Vijf sterren (!) en 264 woorden voor Sadegh Hedayats De blinde uil [fragment]: 'Het soort boek dat je na lezing meteen opnieuw wilt lezen. Omdat je nauwelijks kunt geloven wat je gelezen hebt, omdat je geen afscheid wilt nemen van de tragische hoofdpersoon of anders wel omdat je beter wilt doorgronden hoe vernuftig dit kleinood in elkaar steekt.'
- En nog vier sterren voor Ivo van Vulpens De melodie van de natuur. Martijn van Calmthout: 'Van Vulpen blijkt een meesterlijk uitlegger, die zich voortdurend realiseert dat zijn verhaal handen en voeten moet houden om de gewone lezer erbij te houden.'
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
'Poëzie in Nederland wordt gewaardeeerd als het abstract is. Het is een kleine wereld die zichzelf in stand houdt. Ik heb mij nooit welkom gevoeld bij poëzie. [...] Bij spoken word wordt niet gedacht in culturele hokjes.' Dieuwertje Mertens was bij het NK Poetry Slam en sprak Babs Gons, Derek Otte en Dean Bowen over spoken word en culturele diversiteit.
Zaterdag begint de Boekenweek, dus interviewt Cathérine van der Linden Boekenweekgeschenkauteur Griet Op de Beeck. 'Ik wilde schrijven over wat er gebeurt in de wereld. Al dat protectionisme, nationalisme, de haat tegen vreemdelingen en vluchtelingen; daarover moest het gaan. En nee, het boekenweekgeschenk gaat niet over incest, zoals iemand al vroeg.' En daarna gaat het gesprek vooral over de reacties op haar incestgetuigenis.
Korter:
- Dirk-Jan Arensman over Ali Smiths 'zoveelste meesterproef in associatieve vertelkunst' Herfst [onze recensie | fragment | evenement 13/3]: '[Een] even caleidoscopisch en uitdagend als stilistisch virtuoos boek.'
- John Jansen van Galen over Anet Bleichs De stille diplomaat. Max van der Stoel 1924-2011: 'Bleich zet van de talrijke brandhaarden waarbij Van der Stoel in zijn veertigjarige loopbaan betrokken werd eerst helder de context uiteen (zodat haar biografie ook een prettig leerboek internationale geschiedenis is geworden) om dan zijn rol daarin te schetsen, die je kunt typeren als consciëntieus, omzichtig en sober.'
- Maarten Moll over L.H. Wiener, Fallen leaves. Brieven 1966-2016: 'De brieven zijn ernstig, speels, woedend, vertederend, sarcastisch, dweperig, humoristisch en cynisch. Wiener neemt geen blad voor de mond en maakt meer vijanden dan vrienden.'
- Marjolijn de Cocq ver Kristien Hemmerechts' Wolf [fragment]: 'Of speelt Hemmerechts een vernuftiger spel dan dit happy end en heeft, om in haar wel heel nadrukkelijke beeldspraak te blijven, die roofzuchtige, uitgehongerde wolf zijn honger toch gestild?'
En, niet vergeten: in PS een groot interview door Marjolijn de Cocq met Esther Gerritsen, wier nieuwe boek De trooster [fragment] deze week verschijnt. 'Ik vind mensen boeiend. Ik vind het leven boeiend, tot in de kleinste dingen. Slapen doe ik ook graag en dat is ook boeiend. Ik droom veel en alles uit mijn leven wordt op een duidelijke manier uitgelegd. Over mijn nieuwe liefde droomde ik dat hij er was, maar dat het niet waar was. Als ik een boek heb ingeleverd, droom ik dat ze boos zijn bij de uitgeverij: "Nou Esther, kun je niet iets intelligenters schrijven." Ik klim ook altijd op hoge dingen en durf er dan niet meer af.'
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Van Thomas de Veen een stuk over Jan van Akens De ommegang [fragment] en Miquel Bulnes' Reconquista [fragment]. Beide romans spelen 'in de middeleeuwen, in de dertiende en elfde eeuw respectievelijk, en ver buiten de Nederlandse landsgrenzen'. 'Verder zijn de verschillen groot. Om er maar niet omheen te draaien: om Bulnes’ roman te waarderen moet je een liefhebber zijn, Van Aken schreef een roman waar je vanzelf liefhebber van wordt,' aldus De Veen. Auke Hulst wijdt daarnaast een bespreking aan de postuum verschenen verhalenbundel De gulheid van de zeemeermin van Denis Johnson, 'de grootste Amerikaanse stilist van de afgelopen decennia'.
Judith Eiselin bespreekt Laatste vrienden, het derde deel van Jane Gardams bejubelde trilogie. 'Deel drie blijft [...] voelen als een extra ommetje,' vindt Eiselin, 'een illustratie bij de eerdere boeken, meeslepend maar niet zo heel noodzakelijk.' Nynke van Verschuer verdiepte zich in 12 Rules For Life: An Antidote to Chaos van Jordan B. Peterson. 'Het debat kan een uitdager van overdreven politieke correctheid en postmodern gedachtegoed goed gebruiken. Maar 12 Rules of Life is meer zelfhulp dan adequate cultuuranalyse en Peterson is meer dominee dan cultuurcriticus,' schrijft ze. En Michel Krielaars recenseert Mark Mazowers Wat je niet vertelde. Een Russische familiegeschiedenis, 'een microgeschiedenis, waarin je aan de hand van een handvol familieleden een boeiend inkijkje krijgt in de wereld van de Russisch-Joodse intelligentsia in zowel het Rusland van de tsaar, als in de Sovjet-Unie van Lenin en Stalin en het Londen van de jaren 1920-1950'.
Thomas de Veen sprak met P.F. Thomése over zijn nieuwe roman Ik, J. Kessels. 'Ik merkte dat de Kessels-boeken nauwelijks serieus werden genomen in mijn oeuvre. Ik schreef over historische onderwerpen of de dood van mijn kind, en dit ernáást, als vrijetijdsbesteding. Zo zit het natuurlijk niet. Het heeft te maken met die banaliteiten: de romantische school schrijft voor dat literatuur ernstig moet zijn. De goedkopere aandriften van de mens zijn dan niet geschikt. Nou, in de boeken die mij met stomheid sloegen komt dat juist wel aan de orde: de miezerigheid, de onbenulligheid, de lelijkheid van dingen, de onuitstaanbaarheid van jezelf,' zegt Thomése onder meer in het interview.
Verder:
- Sebastiaan Kort over Owen Donkers, Dryocopus (vier ballen)
- Janet Luis over Bas Steman, Morgan. Een liefde (drie ballen)
- Marc Leijendekker over Barbie Latza Nadeau, Roadmap to Hell: Sex, Drugs and Guns on the Mafia Coast (drie ballen)
- Sietse Meijer over Yaël Vinckx, Volgens Willem (drie ballen)
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
Rémon van Gemeren levert in Leven in een doodgeboren droom. De wereld van Joost Zwagerman een nieuwe interpretatie van diens oeuvre. Maar die blijft nogal wazig, vindt Irene Start: 'Van de schrijver worden in dit boek in elk geval vooral de contouren zichtbaar.' Drie sterren. Eric Vrijsen las Charles Sanders' Dood door eigen vuur. De persoonlijke verhalen van de Nederlandse commando’s en rode baretten bij het defensiedrama, en gaf twee sterren voor 'geen precieze feitenconstructie, maar een serie interviews'.
Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
Joost de Vries las Miquel Bulnes' nieuwe, historische roman Reconquista [fragment]. 'Reconquista begint precies zoals je wilt dat een avonturenroman begint: met een geheim. Sterker nog, met meerdere geheimen. [...] In Reconquista is Bulnes wel heel veel meer in het “historische” geïnteresseerd dan in het “roman”-gedeelte van het genre “historische roman”. [...] Reconquista is zevenhonderd bladzijdes en die las ik snel, wat deels te maken heeft met de toegankelijke stijl, maar ook met de plot en de dosering van de spanning. Bulnes schakelt vlot en listig tussen zijn personages, door de tijd, van cliffhanger naar cliffhanger.'
Alfred Schaffer dan, over Simone Atangana Bekono's Hoe de eerste vonken zichtbaar waren ('Bekono’s gedichten zijn het sterkst als het urgente verhaal wordt verteld middels associatieve hinkstapsprongen, als de taal herhaalt, herneemt, suggereert, verhult.'), Fiep van Bodegom over Dorthe Nors' Spiegel spiegel schouder [fragment] ('Nors’ stijl is droogkomisch, subtiel en vilein in de kleine inzichtjes die ze geeft in de dagelijkse teleurstellingen en vernederingen van het eenzame grotestadsleven.') en Jaap Tielbeke over het Antropoceen aan de hand van Bruno Latour [fragment] en Timothy Morton. 'We treden binnen in het "Antropoceen", het nieuwe tijdvak dat schreeuwt om een herbezinning op onze verstoorde verhouding met de planeet. Dat is precies wat Latour biedt in acht rijke lezingen.' En: 'De Australische filosoof Timothy Morton gaat in zijn boek Humankind nog een stapje verder: volgens hem wordt het tijd dat we het hele concept van menszijn eens kritisch bevragen.'
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
