Recensieoverzicht: Lieke Marsman, Tilmann Lahme, Peter Brusse, Sytske van Koeveringe (de week van 31 mei 2017)
07 juni 2017Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met deze week aandacht voor Lieke Marsman, Tilmann Lahme, Peter Brusse, Sytske van Koeveringe, en verder: Alan Burdick, Simon Garfield, Guy Delisle, Sjoerd Bakker (de Volkskrant), Deon Meyer, James Livington, Hester Knibbe, Rory Stewart (Trouw), Maria Stahlie, James Salter, Jan Postma (Het Parool), Philipp Blom, Ann Patchett (NRC), Ester Naomi Perquin, Amos Oz (Elsevier), Stefan Vermeulen, Auke Kok en Colette (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. In een vereenvoudigde opzet beperken we ons in 2017 tot de Nederlandse kranten en maand-/weekbladen en de grote, prominente stukken.
Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
'Buiten het feit dat de dood natuurlijk een grote individuele angst is voor veel mensen, speelt ook mee dat wij sociale dieren zijn. Wat mensen daardoor ook aantrekt in misdaadromans is dat in die boeken de menselijke orde wordt bedreigd. Je ziet bij alle sociale dieren dat aan de verdediging van groepsregels veel belang wordt gehecht. Als iemand de regels overtreedt, kan hij het groepsproces immers laten ontsporen. Er dreigt dan chaos. Moord is de ultieme verstoring van de sociale regels tussen mensen. Ook dat maakt deze misdaad uitzonderlijk angstaanjagend, en dus interessant,' analyseert Deon Meyer, auteur van het geschenk voor de Spannende-Boekenweken, de aantrekkingskracht van het genre, in een gesprek met Niels Posthumus.
In Letter & Geest Marco Visscher in gesprek met James Livingston, auteur van No More Work: Why Full Employment is a Bad Idea: 'Weet u nog dat we ons zorgen maakten over de politieke onrust die zou volgen als zoveel jonge mannen in het Midden-Oosten werkloos zouden zijn? Nou, misschien is Europa wel het echte broeinest. Het is in elk geval hoog tijd om na te denken over de betekenis van werk. Wat krijgen we nu eigenlijk terug van ons werk? Wat zouden we wíllen terugkrijgen?'
Literatuur. Janita Monna las Hester Knibbes nieuwe bundel As, vuur: 'Woorden als kale stenen stapelt ze tot robuuste gedichten die vlijmscherp zicht bieden op het menselijk tekort.' Paul van der Steen las Peter Brusses biografie Onder de mensen. M.J. Brusse (1873-1941), journalist en Adinda Akkermans & Roos Menkhorsts Bibeb. Biechtmoeder van Nederland. 'De biograaf/zoon Peter heeft vooral goede herinneringen, en dat leidt tot een liefdevol portret dat nooit klef wordt. Zijn boek laat het belang van Rie Brusse zien.' En: 'In een toch al vluchtige biografische schets zitten passages over naar getuigen meegenomen bonbons en details over wie ze heeft verorberd, een beetje in de weg. Echt doordringen tot de raadselachtige persoonlijkheid Bibeb blijkt ondertussen een lastige klus.'
Boek van de week is Rory Stewarts De Schotse Marsen. Co Welgraven: 'Dit is een prachtig boek, uitstekend vertaald, dat soms wel veel van de lezer vergt - zeker de niet-Britse, want Rory Stewart veronderstelt nogal wat kennis van de historie van zijn land. Maar overheersend zijn de schitterende passages over de natuur en het landschap, de wisselwerking daarvan met de bevolking, de karakteriseringen van de mensen die Stewart ontmoet, de vragen over nationalisme die hij oproept, de lessen die uit de geschiedenis kunnen worden getrokken. Indrukwekkend.'
Korter:
- Marcel van Ool tegenover Elias van der Plicht over zijn Mondriaan. Uit de natuur in 'Vandaar dit boek'.
- Janita Monna over Lieke Marsmans Het tegenovergestelde van een mens: 'gaat door voor "roman", maar is evengoed essay en poëzie. Helemaal soepel zijn die genres niet vervlochten. [...] Daar komt bij dat Ida, ondanks de rake scènes waarin Marsman haar stroeve jeugd en familiebanden schetst, er niet de persoon naar is om mensen wakker te schudden.'
- Beeldboek van de week is Dolph Kesslers The Wave: Crossing the Atlantic.
- Harriët Salm over Belinda Bauers De schitterende doden: 'Bauer overtreft zichzelf met deze prettige thriller.'
- Jann Ruyters over Marjolijn van Heemstra's En we noemen hem [leesfragment]: 'Origineel is Van Heemstra misschien niet meer in het zelfreflectieve gepieker over los zand en verdichting, sommige zaken hadden wat verder uitgespit mogen worden (illegaliteitspsychose!) maar de schrijfster sleept je mee in haar spannende zoektocht. Terloops maar raak duidt ze haar eigen en andermans drijfveren, zoals we in deze krant ook uit haar columns gewend zijn.'
- Rob Schouten over Hans Münstermanns Geraakt: '[B]eide métiers, het beschrijven van de openbare en van de innerlijke wereld, beheerst hij uitstekend, mooie regels, fijne observaties, maar het gedachtegoed van deze roman is mij een beetje te tweeslachtig.'
- Sofie Messeman over Knud Sønderby's Midden in een jazztijd: 'Sønderby schetst een bijzonder overtuigend portret van de rusteloze, cynische generatie van de jaren twintig.'
- Bas Maliepaard over Linda Sarah, ill. Benji Davies, 'invoelbare verhaal' Het kartonnen kasteel: 'Dat we het ritme in de tekst ook hóren, is de verdienste van veelgevraagd vertaler en zelf gevierd kinderboekenschrijver Edward van de Vendel.'
- Trude Gerritsma van boekhandel De Omslag in Delft benoemt Hella Haasses Oeroeg als bepalend kunstwerk.
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Het tegenovergestelde van een mens. 'Ik had vooral in mijn hoofd dat het geen klassieke roman moest zijn. Mijn gedichten hadden steeds meer de vorm van korte essays gekregen, en ik wilde poëzie en fictie vermengen. Misschien had ik eerst even moeten googelen hoe je dat doet, een roman schrijven. Wat is een spanningsboog, hoe werkt dat allemaal?' En Arjan Peters besprak de roman (drie sterren) en de verzamelde gedichten Man met hoed: 'Ida's redding is haar spitsvondige manier van kijken, redeneren en formuleren - zoals haar geestelijk moeder Lieke Marsman die ook in haar poëzie heeft laten zien [...] die door haar nieuwe uitgever nu al is verzameld in Man met hoed. Het is de vorm, niet het verhaal, die Het tegenovergestelde van een mens spannend houdt.'
Joris van Casteren nam Alan Burdicks 'intrigerende' Waarom de tijd vliegt en Simon Garfields Tijdwachters samen (die 'hanteert ene houteriger pen dan zijn Amerikaanse collega') in een stuk over de geschiedenis en filosofie van tijd. En Marcel Hulspas fileert twee boeken over jihadisme en radicalisering: Teun van Dongens Radicalisering ontrafeld en Nederlandse jihadisten van Edwin Bakker en Peter Grol. Tweemaal twee sterren. 'Wat vooral opvalt is dat de aantrekkingskracht van het jihadisme vrijwel volledig buiten beeld blijft. Het valt buiten hun expertise, dus hoeft het niet genoemd. [...] Met dergelijke experts langs de zijlijn kunnen we alleen maar hopen dat andere (waarschijnlijk militaire) ontwikkelingen spoedig een einde zullen maken aan de recente golf van terrorisme.'
Joost Pollmann geeft vijf sterren aan Guy Delisles 'traag maar realistisch beeldverhaal' Gegijzeld ('Hij lijdt en de lezer lijdt met hem mee, wachtend op verlossing.') en drie aan Mana Neyestani's An Iranian Metamorphosis ('gearceerde, Robert Crumb-achtige stijl die dynamisch oogt, met opstandige en geëmotioneerde gevangenen die de kaders vullen met hun drukke gedoe').
Korter:
- Bard van de Weijer over Sjoerd Bakkers From Luxury to Necessity, vier sterren: 'Bakker probeert iets verder te kijken en concentreert zich niet op directe gevolgen [...], maar kijkt naar effecten van de tweede orde, maatschappelijke veranderingen, of hoe mensen hun gedrag hebben aangepast door de komst van deze nieuwe technologieën.'
- Aleid Truijens las de nieuwe uitgave van Willem Kloos' Verzen, vier sterren: 'Nog best goed te doen, deze gedichten. Het is de verfrissende afwezigheid van ironie, relativering en gelatenheid die ze nu nog authentiek maakt.'
- Persis Bekkering over de door Nienke van Leverink samengestelde bloemlezing Queer. 44 lhbt-hoogtepunten uit de naoorlogse literatuur van Nederland en Vlaanderen: 'Het is in essentie een belangrijk document, zo'n bundeling, zij het dat Queer een nogal stuntelige poging is. Het boek toont hooguit de diversiteit aan stemmen en stijlen in de Nederlandse letteren, want op de wat onbevredigende inleiding van Xandra Schutte na biedt de bloemlezing amper duiding.'
- Sander van Walsum over Lidy Nicolasens De geuzendochter. De legende van Kiste van Trui en de Slag op de Mookerheide, drie sterren: 'Nicolasen heeft aan deze uitdagingen elegant het hoofd weten te bieden.'
- Peter Swanborn over Guzel Jachina's Zulajka opent haar ogen, vier sterren.
- Persis Bekkering over Sytske van Koeveringes Het is maandag vandaag [leesfragment | interview], drie sterren.
- Erik van den Berg over Piet Schreuders' Lay In, Lay Out, vier sterren.
- Wineke de Boer over Jean-Philippe Blondels De trein van 6.41, drie sterren.
- Hein Janssen over Rudi van Dantzig, Een eeuwig opnieuw beginnen, vier sterren.
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Voor Het Parool sprak Marjolijn De Cocq Maria Stahlie, van wie onlangs De middelste dag van het jaar [leesfragment] verscheen. 'Als ik dat zeg, dat we omringd zijn door mysteriën, klinkt dat losgeweekt uit het verhaal alleen maar pompeus en schril en dat stemt me verlegen. Mijn boek is niet pompeus en schril. En over een waar mysterie gesproken: ik vind dat er weinig zo mysterieus is als het schrijven van een verhaal. Hoe wonderlijk is het om in taal, met woorden werelden te creëren die nergens anders dan in onze hoofden tot leven komen! In onze hoofden worden de woorden beelden en nemen zwarte letters op wit papier alle kleuren van de regenboog aan. Als dat geen mysterie van de bovenste plank is, dan weet ik het niet meer.'
Arie Storm las Tilmann Lahmes De familie Mann. Geschiedenis van een gezin: 'Tilmann Lahme doet in De familie Mann zijn uiterste best de hele meute Mann af te schilderen als een stel opportunisten, egoïsten, krankzinnigen, drank- en drugsverslaafden, aanstellers, klagers en charlatans. En daar slaagt hij uitstekend in.'
Nog korter:
- Maarten Moll over James Salter, De jagers, vier sterren: 'Deze fraai geschreven roman eindigt ook zonder toekomst en verleden, alleen niet zoals hij gehoopt had.'
- Dieuwertje Mertens over Jan Postma, Vroege werken [leesfragment], vier sterren: 'Voor een debutant komt hij belezen en bijzonder stilistisch begaafd uit de hoek. Zijn stijl is atypisch voor auteurs van zijn generatie en wordt af en toe ingezet om gedachten net wat interessanter te doen lijken dan ze zijn.'
- Hans Knegtmans over Paul Hawkins, In het water, twee sterren: 'Dat In het water desondanks qua spanning niet in de schaduw kan staan van zijn voorganger is deels een gevolg van Hawkins' keus in elk hoofdstuk een van de vele personages centraal te stellen, als verteller of in de derde persoon.'
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
In De familie Mann schetst Tilmann Lahme 'een indringend beeld van een gecompliceerde familie', aldus Michel Krielaars in NRC. Atte Jongstra schrijft daarnaast voor de krant over Philipp Bloms De opstand van de natuur, dat 'ernstige scharnierproblemen [heeft], ondanks het meeslepende slotstuk' [leesfragment]. Menno de Galan laat zich kritisch uit over Shattered. Inside Hillary Clinton's Doomed Campaign van Jonathan Allen en Amie Parnes. Hij noemt het 'een taai boek' met 'weinig sfeer, geen actie, veel overbodige citaten en gruwelijke metaforen'. En Ellen de Bruin sprak met Ann Patchett over haar roman Gemeengoed. 'Het is gewoon weer hetzelfde boek als ik altijd schrijf: twee groepen mensen die niet samen willen zijn, worden gedwongen samen te zijn. […] Daar gaan ál mijn romans over,' zegt Patchett onder meer in het interview.
Verder:
- Kester Freriks over Johan Harstads Max, Mischa & het Tet-offensief (vier ballen) en Echte Amerikaanse jeans van Jan Guillou (vier ballen)
- Thomas de Veen over Hans Münstermann, Geraakt (drie ballen)
- Janet Luis over Cobi van Baars, Schipper & Zn (vier ballen)
- Een brief van Hannah van Wieringen aan Laurie Langenbach naar aanleiding van Brieven, dagboeken en een geheime liefde (drie ballen) [leesfragment]
- Joyce Roodnat over Niko Tinbergen, Eskimoland (vier ballen)
- Jaap Cohen over Lucas Ligtenberg, Mij krijgen ze niet levend (vier ballen)
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
Liesbeth Wytzes sprak Ester Naomi Perquin voor Elsevier. 'Ik wilde het liefst een echte schrijver zijn, die een dikke roman schreef. Dat is heel moeilijk. Ik houd erg van overzicht, en dat is fantastisch aan poëzie. Je kunt het overzien. Dat is bij een roman misschien ook wel zo, maar volgens mij is mijn denkruimte daarvoor te beperkt. [...] Poëzie is het indikken van iets: het bouillonblokje van literaire activiteiten. Ik merkte dat ik dat aangenaam vond; het kwam er niet op aan dat je het snapte. Er zijn tijdens leerprocessen veel dingen die je moet begrijpen, waarin je een route moet vinden. Maar bij poëzie was verdwalen ook goed. Toevallig ben ik goed in verdwalen.'
Gerry van der List schrijft over eigenbeheeruitgaven en platform Boekenspot, met Sonja Bakker en Paulien Cornelisse als boegbeelden, en er zijn recensies. Irene Start las Anders Roslund & Stefan Thunberg, Bloedbroers (drie sterren voor een 'vlotte thriller') en Amos Oz' Zwarte doos (vier sterren: 'Deze vintage Oz uit 1986 is de moeite zeker waard. Zelden zoveel haat samengebald gezien in zo'n steekspel. Goed voor urenlang zwartgallig leesplezier.'). Van der List, ten slotte, kraakt in zijn 'Spiritueel'-column de Mannenbijbel ('suf lesje opvoedkunde').
Elsevier verschijnt elke donderdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
In De Groene Amsterdammer deze week een recensie van de biografie van M.J. Brusse en aandacht voor de twee nog niet in het blad besproken voor de Brusseprijs genomineerde boeken. Onder de mensen. M.J. Brusse (1873-1941), journalist is volgens Xandra Schutte 'een ingetogen Vatersuche, de journalist Peter Brusse geeft bovenal een aanstekelijk beeld van de journalistieke pionier die Rie was, de bevlogen wereldverbeteraar die zich niet tot ideologie en revolutie liet verleiden'. Joost de Vries bespreekt het genomineerde Heineken na Freddy van Stefan Vermeulen. 'In zekere zin past Heineken na Freddy in een reeks boeken waar Jeroen Smits De prooi waarschijnlijk het bekendste van is: boeken over bedrijven die decennialang een eigen manier van doen hebben gehad, en dan, vanaf de rijke jaren negentig, ineens moeten concurreren in een steeds internationaler wordend veld,' aldus De Vries. 'Misschien leest de problematiek van de modernisering van Heineken minder spectaculair dan de rooftocht en val van ABN Amro, maar Vermeulen schrijft het zeker net zo goed op.' En Pieter van Os neemt Auke Koks 1936. Wij gingen naar Berlijn [leesfragment] voor zijn rekening: 'Koks boek gaat niet alleen over selectieve verontwaardiging, het politieke van sport, of over de wedstrijden van destijds. 1936 gaat - en daarom verdient het een nominatie voor de Brusseprijs - ook over roem, de omgang ermee en de vernietigende werking ervan op de levens van verscheidene Nederlandse betrokkenen bij de Spelen van 1936.'
Verder van Kees 't Hart een recensie van Sytske van Koeveringes debuutroman Het is maandag vandaag [leesfragment | interview]. 'Ze volhardt in de illusie van het depressieve realisme, met sombere en vervreemdende beschrijvingen van dingen en mensen, met neerbuigende meningen en zwartgallige bespiegelingen over van alles. Geen tegenspraak, geen plotselinge uitstulpingen. Wat zeker consequent aansluit bij het beschreven pathologische geval, Van Koeveringe is stijlvast, maar wat mij toch af en toe in de gang naar de spiegel liet lopen om daar eens een paar heel rare gezichten naar mezelf te trekken,' schrijft hij. En Christiaan Weijts las De eerste keer dat ik mijn hoed verloor van Colette [leesfragment], 'een klassiek Privé-Domeindeel zoals Privé-Domein hoort te zijn: egodocumenten die zo superieur geschreven zijn dat ze jaren na het leven van de auteur nog volkomen overeind blijven'.
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
