De eerste zin van Pride & Prejudice & Zombies, vertaald door Maarten van der Werf

Een hoop mensen vonden het een soort heiligschennis - dat iemand dúrfde een klassieker als Jane Austens Pride and Prejudice zo onder handen te nemen. Dat was ook de reden waarom ik de opdracht kreeg: degene die oorspronkelijk gevraagd was het boek te vertalen vond het niets en benaderde mij. Aangezien ik niet geheel gespeend ben van iconoclasme en ook wel wat kan met ninja's en zwaarden nam ik de opdracht aan.

Pride & Prejudice & Zombies is in wezen aan parodie: in het verhaal van Austen zijn aanpassingen gedaan en stukken toegevoegd, waarbij de verhaallijn en de tekst voor een groot deel hetzelfde zijn gebleven. Maar natuurlijk niet helemaal, te beginnen met de openingsalinea van het boek:

'Iedereen is het erover eens dat een zombie die hersens bezit, behoefte heeft aan meer hersens. Nooit eerder werd deze waarheid duidelijker geïllustreerd dan gedurende de recente aanvallen op Netherfield Park, waar een huishouden van achttien zielen werd afgeslacht door een horde levende doden.'

De Victoriaanse setting is licht gewijzigd: Engeland zucht onder een plaag van zombies die zich steeds vermenigvuldigen en die het land onderdompelen in een aanhoudende doodsstrijd. Ook de bekende gezusters Bennet zijn gerekruteerd voor de krijg, die ze voeren met vuursteenmusketten en oosterse vechttechnieken. Het resultaat is hilarisch, want het getrut rond het al of niet huwen met de mysterieuze mijnheer Darcy blijft grotendeels gehandhaafd. Met de nadruk op 'grotendeels'.

Zoals Seth Grahame-Smith - de kwade genius achter dit project - in het oorspronkelijke verhaal wijzigingen en toevoegingen had aangebracht, werkte ik in een oudere vertaling van Pride and Prejudice. Ik veranderde wat Grahame-Smith had veranderd, vertaalde wat hij had toegevoegd en liep en passant ook de oorspronkelijke vertaling na*, want die kon wel wat modernisering gebruiken. Daarbij moest ik opletten dat laatste niet te enthousiast te doen, want de wat gedragen, ouderwetse taal droeg bij aan de sfeer van het boek en mocht zelfs wel een beetje worden aangezet. De stukken die ik zelf vertaalde moesten daar natuurlijk bij passen, dus kon ik flink aan de gang met oubollige woorden en formuleringen. Ik heb er ontzettend veel plezier aan beleefd - en werkende weg kreeg ik steeds meer waardering voor het oorspronkelijke werk.

Natuurlijk zijn de reacties op een boek als dit gemengd. Sommige mensen vinden het zonde van elke druppel inkt of worden boos omdat ze vinden dat je een klassiek werk als Pride and Prejudice niet op die manier mag verminken. Ik denk dat Austen's verhaal daar wel tegen kan: de Mona Lisa wordt ook niet minder mooi door de grapjes die erover worden gemaakt. En ik weet ook zeker dat heel veel mensen het ontzettend lollig zullen vinden. Zij kunnen trouwens voorlopig hun lol op, want Sense & Sensibility & Zeemonsters is al uit en misschien worden Android Karenina en Jane Slayre ook nog wel eens in het Nederlands vertaald…

Maarten van der Werf vertaalde eerder werk van Karen Armstrong en Edward Said.

* Noot: de editie waarin ik werkte was getiteld Trots en Vooroordeel, uitgegeven bij L.J. Veen en vertaald door H.E, van Praag-van Praag.