De eerste zinnen van A.D. Millers Sneeuwklokjes, vertaald door Rob van Moppes
22 oktober 2011Nick Platt is een Britse bedrijfsjurist die in het begin van deze eeuw in Moskou werkt - een plek waar de cascade aan oliegeld, de aanspannende grip van de overheid en het losraken van de sociale Sovjetwaarden hebben geleid tot een cultuur vol corruptie, decadentie, geweld en verraad. Nick weet dat niet alles waaraan hij meewerkt het daglicht kan verdragen, maar doet daar niet zo moeilijk over - hij heeft het te druk met het verkennen van het exotische en buitensporige nachtleven van Moskou. Rob van Moppes vertaalde het voor de Booker Prize genomineerde Snowdrops als Sneeuwklokjes en licht zijn vertaling van de eerste zinnen toe.
I smelled it before I saw it.
There was a crowd of people standing around on the pavement and in the road, most of them policemen, some talking on mobiel phones, some smoking, some looking, some looking away. From the way I came, they were blocking my view, and at first I thought that with all the uniforms it must be a traffic accident or maybe an immigration bust. Then I caught the smell.
Ik rook het voordat ik het zag.
Er stond een drom mensen bij elkaar op de stoep en op de straat, voor het merendeel politieagenten, van wie er sommigen in mobiele telefoons praatten, rookten, toekeken of juist hun blik afwendden. Van waar ik kwam benamen ze mij het zicht en aanvankelijk dacht ik, afgaande op al die uniformen, dat het een verkeersongeluk betrof of wellicht de arrestatie van een stel illegalen. Toen bereikte de geur mijn neus.
Nick Platt, de hoofdpersoon en tevens de verteller in Millers debuutroman wordt geconfronteerd met een geur, al weet hij niet wat hij ruikt en waar die geur vandaan komt. Maar dat het weinig goeds voorspelt ligt dan al voor de hand.
Deze eerste zin zou kunnen worden beschouwd als een metafoor voor wat ons pas later in het boek duidelijk zal worden. Nick ruikt onraad… er zit een luchtje aan… Maar het is nog onomschreven, 'it', 'het', als het 'something' in ' There’s something rotten in the state of Denmark'. Ook Marcellus in Shakespeare's Hamlet voelde onraad, maar wat het was?
Zo ook in Snowdrops. Nick voelt dat er iets niet klopt, maar weet nog niet wat en verneemt uiteindelijk dat het een lijk betreft dat de gehele winter onder een dikke laag sneeuw in de kofferbak van een auto die voor zijn deur geparkeerd staat heeft gelegen, doch nu de lente is aangevangen, de temperatuur is gestegen en de sneeuw is gesmolten, met een onmiskenbare stank zijn aanwezigheid kenbaar maakt. Wat Nick heeft geroken is misdaad en waarschijnlijk moord.
(Snowdrops – sneeuwklokjes – zijn de lijken die in het voorjaar, als de sneeuw in Moskou is gesmolten, worden gevonden: doodgevroren zwervers, bejaarden en moordslachtoffers).
Zo vergaat het Nick eigenlijk voortdurend. Hij wordt langzaam, heel geleidelijk en zonder er aanvankelijk erg in te hebben, meegesleurd in een intrige die hem pas veel later, veel te laat zelfs duidelijk wordt. Langzamerhand wordt hij een werktuig in een geraffineerd spel van corruptie. Hij ruikt nattigheid, maar rationaliseert en relativeert zijn eigen rol omdat zijn gedrag wordt beloond met liefde, aandacht en andere privileges. Dit is een roman over moreel verval, over een man die zeker niet slecht is, maar zich als willoos werktuig leent voor activiteiten die het daglicht niet kunnen verdragen. Lange tijd houdt hij zich voor dat hij zelf niet écht iets slechts doet, maar steeds sterker dringt de stank van bedrog en verraad tot zijn neusgaten door, maar als hij eindelijk heeft ‘geroken’ waaraan hij zijn medewerking verleent is, is het te laat en heeft hij een grote schuld op de eigen schouders geladen.
Rob van Moppes is sinds 1986 de vaste vertaler van John le Carré en vertaalde ook werken van Roddy Doyle, Edward Whittemore, Magnus Mills, D. M. Thomas, James Runcie, Seamus Deane, Nicholson Baker, Paul Beatty en vele anderen.
