De eerste zin van Kamila Shamsies Huis in brand, vertaald door Anne Jongeling

Isma was going to miss her flight.
Isma zou haar vlucht missen.

Dat is geen eerste zin waarbij je als vertaler – in technische zin – met je handen in het haar zit. Ook de daaropvolgende zinnen bieden geen hersenbrekers, maar die afgemeten, zakelijke, bijna gelaten toon is met opzet zo gekozen, het is een punt dat Kamila Shamsie met Huis in brand naar voren wil brengen. De jonge vrouw die haar vlucht zal missen, Isma, is een Britse van Pakistaanse afkomst en haar is vader een geregistreerde terrorist, die met zijn gemarginaliseerde keuzen zijn hele gezin heeft gebrandmerkt. Isma verwacht eigenlijk niet anders dan toestanden als ze het vliegtuig naar Amerika wil nemen, ze weet hoe de dingen gaan in deze tijden van terreur. Vandaar die schouderophalende toon, de ‘ach ja’ die uit de zin klinkt, terwijl Isma zelf een normaal leven leidt, ze studeert, ze kent haar vader niet eens, hij had geen interesse voor zijn dochter maar voor zijn heilige oorlog des te meer, en daarmee is de bloedlijn besmet.

Niettemin is Isma poëtisch aangelegd, dat talent zal Shamsie haar even later in het verhaal laten tonen, als ze tot haar opluchting Amerika binnen mag om daar haar studie te kunnen voltooien en ze weer haar lyrische zelf kan zijn, die in lange zinnen denkt.

‘Terwijl de hagel en de ijspegels hun bijna kunstmatige symfonie voortzetten. Parvaiz […] zou daar voor de duur van het ijsorkest zijn blijven liggen; […] het geroffel van de hagelbui op zijn lijf; hij zou doof en blind zijn voor alles behalve voor dit geluid dat hij nooit eerder had gehoord, zijn ogen omfloerst van geluk.’

Parvaiz is haar broer, de jongen die in zijn vaders voetsporen zal volgen en om wiens stoffelijk overschot zijn zus Aneeka later zal smeken gelijk Antigone, de Griekse heldin waarvan deze roman een bewerking is.

Wel een vertaalkwestie in Huis in brand was de zogenoemde ‘turban’ van Isma, een tulband in het Nederlands, wat gezien onze algemene connotatie met het volle ronde Ottomaanse of Sikh-model enige verwarring zou kunnen oproepen. Voor dat euvel geeft het personage Eamonn, van Pakistaanse afkomst maar niet gelovig, de oplossing: hij vraagt Isma of de tulband ‘een stijlding of een moslimding is’ en vergelijkt haar met Greta Garbo, wier sierlijke tulband, naast de camelia’s, een handelsmerk was. Opgelost.

‘Een moslimding’ is duidelijk een uitspraak van iemand die zelf niets met het geloof heeft, zoals Eamonn, en als hij uit zijn slof schiet, is dat met het inmiddels atheïstisch te noemen ‘Jezus Christus’. Overigens een van de zeldzame verwensingen in Huis in brand, want de personages zijn beleefd, belezen en wars van dialecten. Een zegen voor vertalers, want Londense wijken kennen een veelheid aan etnische groepen met elk hun eigen taaltje dat soms naar geheimcode neigt, maar ‘doekoe’, ‘mattie’ en ‘faka’ zouden toch topografische verstekelingen zijn in een Londens decor, laat staan een gruwel als ‘we motte’ en ‘we benne’ voor de stedelijke couleur locale. Shamsies statement is evident: er wordt geen straattaal gebezigd, dit zijn geen mensen van de straat, want niet alleen verschoppelingen lopen in de valkuil van de jihadistenronselaars. 

Anne Jongeling vertaalde eerder uit het Engels werk van onder anderen T.C. Boyle, Steve Toltz, Hilary Mantel (samen met Gerda Baardman), Atticus Lish, Claudie Pierpont Roth (biografie van Philip Roth). Over de vertaling van Suzanne Rindells De andere typiste (samen met Leen Van Den Broucke) schreef ze een toelichting voor Athenaeum.nl.