Over het vertalen van De zeven zussen, vertaald door Dieuwke van der Veen, Erica Disco en Kees van Weele

N.B. Lees op onze site ook een fragment uit De zevende zus (vertaald met Anne Jongeling).

Wie doet wat, als meer vertalers aan zo’n dikke pil werken en heden en verleden elkaar voortdurend afwisselen? Elke zus gaat op zoek naar haar verleden, en dat leidt steevast tot bezoekjes aan verre landen: Brazilië, Kenya, Noorwegen, Nieuw-Zeeland, om maar een paar te noemen. Daar ontmoet ze (al of niet) haar biologische ouder(s) en komt ze meer te weten over hun (verre) verleden. Om daar verantwoord over te schrijven bezocht Riley zo’n beetje elk continent en verdiepte ze zich in het land van herkomst en zijn geschiedenis. Het lag dus voor de hand om voor de verdeling onder vertalers heden en verleden als uitgangspunt te hanteren. Zo garandeer je consistentie.

Eenheid van stijl

Bij elk deel leerden we de zussen beter kennen: hun karakter, hun manier van praten, hun woordenschat. Dan heb je steeds minder overleg nodig, ook doordat we inmiddels al een behoorlijke tijd samenwerkten. Als er door persoonlijke omstandigheden of de omvang van het te vertalen deel extra menskracht nodig was – in de persoon van Irene Goes en Anne Jongeling - is dat altijd soepel verlopen en hebben we plezierig samengewerkt. Iets waar we best wel trots op zijn is dat de uitgever na ontvangst van deel 1 - dat we gedrieën vertaalden – meldde aan de stijl niet te kunnen onderscheiden waar het gedeelte van de ene vertaler ophield en dat van de volgende begon. We begrijpen dat dat wel eens anders is, dus beschouwen dat als een compliment. 

Vertaalkwesties: ouwe reus, knul en welke partita van Bach?

Diepgravende vertaalanalyses waren niet nodig, zwaarwichtige problemen waren er niet echt, evenmin als echte twistpunten. We hadden te maken met de gebruikelijke vertaalkwesties zoals aanspreektitel, hoe ga je om met dialecten, gebruik dezelfde term voor hetzelfde begrip. Hoe vertaal je old chap? Daar maakten we ‘ouwe reus’ van. Hoe spreek je personages uit Genève aan? Niet als het gebruikelijke Mr. of Mrs. maar als Monsieur en Madame, past beter bij de locatie. In boek acht spreekt de schrijver van het dagboek de lezer af en toe rechtstreeks aan. Met u of jij? Dat werd ‘jij’, na enige twijfel. Diezelfde hoofdpersoon wordt door de heer des huizes regelmatig met ‘boy’ aangesproken. We maakten daar, lettend op de verhoudingen en de persoon van de gastheer afwisselend ‘knul’ of ‘jongen’ van.
Wat zonder meer een uitdaging was: in boek acht komen meerdere brieven voor die een geheime boodschap bevatten, die door de beginletters wordt gevormd. Die boodschap moest in de vertaling natuurlijk behouden blijven, dus moesten de beginwoorden van elke zin een gelijksoortige boodschap vormen.
De verre reizen van Lucinda leverden nogal wat zoekwerk op - de juiste aardrijkskundige namen, namen van muziekstukken (welke partita van Bach wordt precies bedoeld?), de geschiedenis van het land van herkomst - maar dat maakte het vertalen alleen maar leuker. En het besef dat je vrijwel zeker (weer) aan een bestseller werkt is een extra uitdaging. Maar of dat je extra alert maakt? Wij denken van niet.

Ook voor ons was deel acht een verrassing, en we hebben bewondering voor de schrijver ervan, Harry Whittaker, Rileys zoon.

Dieuwke van der Veen, Erica Disco en Kees van Weele zijn de vaste vertalers van Lucinda Rileys Zeven zussen-reeks.