Recensie: Thuiskomen met Freeman's

09 februari 2016 , door Daan Stoffelsen

| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |

Mitchell. Murakami. Keret. Carson. Eggers. Davis. Hemon. Erdrich. Sjón. Met zulke namen een tijdschrift te beginnen! Dat is een reportage in Vogue waardig, en een avond bij het Nieuwscentrum (11 februari!). Toch zit de aantrekkingskracht van Freeman's, het nieuwe tijdschrift van de oud-hoofdredacteur van Granta en de huidige van Lithub.com, niet in de grote namen. Het zijn de nieuwe namen - Kamila Shamsie, Tahmina Anam (een van 'Granta's Best Young British Novelists'), Laura van den Berg, Carnette Gadogan, Fatin Abbas - die fascineren. In een zeer gevarieerd eerste nummer - thema: Arrival - mengt Freeman met succes namen en talenten, man en vrouw, zwart en wit tot een werkelijk internationaal literair tijdschrift.

N.B. John Freeman is 11 januari, vanaf 17.30, bij het Athenaeum, Nieuwscentrum. Wees welkom!
We bespraken eerder de nummers 108, 112, 116, 119 van Granta.

Granta

Nu vertrok Freeman in 2013 al bij het internationale literair tijdschrift, het grootste ter wereld, wegens bezuinigingen, en dit tijdschrift, of deze reeks anthologies heeft wel wat weg van Granta. Proza, poëzie, non-fictie, essayistiek, een katern fotografie, tweemaal per jaar (Granta verschijnt viermaal, en: 'That was the number one reason why readers didn't re-subscribe to Granta: They just can't keep up with it,' zei Freeman tegen Vogue). En ongetwijfeld heeft Freemans netwerk hem geholpen bij de headliners (Publishing Perspectives heeft een groot profilerend artikel over de man.). Een ander klein verschil: Freeman's heeft geen website, en zal dus nummer voor nummer lezers moeten overtuigen. Maar dit is vooral een nieuw tijdschrift, of boek, met nieuwe literatuur, en het is zeer de moeite waard. Het overtuigde mij door de afwisseling, het onverwachte rijm, de plotselingen spiegelingen, en door de kwaliteit van het onbekende talent.

Murakami

Freeman's opent met 'Six shorts' in 26 pagina's, met onder andere intrigerend proza van Louise Erdrich en exotisch werk van Kamila Shamsie. Shamsie beschrijft een Pakistaans hotel, waarin heel treffend 'a magnificent peacock roamed the gardens, like a movie star who finds herself droppend into obscurity but is determined to maintain standards'. Het langere, echte openingsverhaal van Haruki Murakami, 'Drive My Car' (binnenkort in de bundel Mannen zonder vrouw) draait om een oudere acteur die zich een eigenaardige vriendschap herinnert. De kracht zit hem in de losse eindjes van het verhaal: de acteur zoekt een chauffeur, krijgt een zwijgzame chauffeuse, die het eigenlijke verhaal oproept, maar ze verdwijnt uit beeld. Net als de overleden echtgenote die de drijvende kracht achter het eigenlijke verhaal was. Maar met die mysterieuze manier van vertellen redt de Japanse Nobelprijskandidaat het niet bij mij. In een fragment bij de uitgever) zie je bijvoorbeeld een onnatuurlijke dialoog met pasklare antwoorden op vragen als 'Why did you become an actor?' en 'You loved being someone other than yourself?'?

Onveiligheid

Nee, dan het essay van Garnette Cadogan, over wandelen in New York als donkere man. Hij roept - stilistisch minder sterk, maar met de urgentie van ervaring - Teju Coles Open stad op, maar dan een onveiliger variant, met de alarmerende rassentegenstellingen die Ta-Nehisi Coates onlangs schetste. Dus hij schrijft over lopen in Kingston: 'Walking became so regular and familiar that the way home became home.' Maar ook, eenmaal in New York:

'Walking as a black man made me feel simultaneously more removed from the city, in my awareness that I am perceived as suspect, and more closely connected to it, in the full attentiveness demanded by my vigilance. It has made me walk more purposefully in the city, becoming part of its flow, rather than observing, standing apart.'

Dat spiegelt met het proza van de jonge Soedanees-Amerikaanse schrijfster Fatin Abbas, waarin een Amerikaanse hulpverlener in Soedan zich opeens realiseert hoe wit hij is als er in het provinciestadje een verbrand lijk opduikt. 'He'd grown too comfortable in the town, forgetting that he was a stranger here, alone. Up until the appearance of the corpse danger had been a distant idea.'

Cadogan en Abbas schrijven beklemmende geschiedenissen, zoals ook Tahmina Anam doet, en het rijmt met Kamila Shamsie's korte schets; vrijheid is iets heel westers, of misschien zelfs iets exclusief wits. Elders is er altijd dreiging van geweld. Ja, het contrast met bijvoorbeeld de Amerikaanse Laura van den Berg kan niet groter zijn. De echtgenoot van de hoofdpersoon zeilt de wereld rond, en hun hond is stervende (denk Emily Kockens roman Witte vlag, maar dan iets rustiger). Dromerig, vredig verhaal.

Thuiskomst

'Arrival' heeft, kortom, uiteindelijk minder met reizen en aankomst te maken, dan met hoe we ons ergens thuis maken. En hoe dat maar moeizaam lukt. 'More American' dan Granta noemt Freeman zijn nieuwe tijdschrift, maar met de enkele buitenlanders en vele nieuwkomers in dit nummer en de thematiek van migratie is dit een heel werelds en actueel tijdschrift. Een tijdschrift met zulke literatuur verdient meer dan tweemaal per jaar te verschijnen.

Daan Stoffelsen is webboekverkoper bij Athenaeum Boekhandel, recensent en redacteur van het nu nog tweemaal per jaar verschijnende literair tijdschrift Revisor.

De volledige line-up: