Recensie: Op de bedrand met Wilhelm Schmid

‘Kan een door seks bezeten tijdperk tegelijkertijd vol zijn van lusteloosheid?’ vraagt de achterflap van Wilhelm Schmids Sex-out. De seksuele impasse filosofisch beschouwd (Sexout, uit het Duits vertaald door Willem Visser). In een bijzonder kwiek en je zou kunnen zeggen lustig betoog beantwoordt Schmidt deze vraag allereerst met ‘ja’ om vervolgens tien strategieën te geven om in lusteloze tijden de seks weer terug te veroveren.

‘Sex-out’ is ‘een situatie waarin twee mensen op seksueel vlak zijn vastgelopen’. Ze hebben een relatie en in die relatie is de seks verdwenen – geleidelijk of plots, dat maakt niet uit. Een eeuwenoud probleem dat iedereen kan treffen, maar dat in deze oversekste tijd ernstigere vormen aanneemt en de mensen om wie het gaat tot in hun diepste wezen kan treffen. 

Seks-outs in de kunst

De tien hoofdstukken met mogelijke oplossingen worden in dit kleine boekje geopend met reproducties van kunstwerken waarin de seks-out aan het werk kan worden gezien. De bekendste verbeelding van de arctische impasse – ‘een toestand die doet denken aan Antarctica: een eindeloze witte vlakte, ijzige kou en uiteindelijk een storm die de hele wereld vult met scherpe, stekende deeltjes’ – heeft Edward Hopper gegeven. In zijn schilderij Excursion into Philosophy (ook te vinden op de homepage van de filosoof) zie je een aangeklede man peinzend op de beddenrand zitten, een opengeslagen boek naast zich, en achter hem een half ontblote vrouw, afgewend en in zichzelf gekeerd.

Hoe kunnen die twee elkaar weer vinden? Wilhelm Schmid is al decennia bekend als levenskunstfilosoof die de mens na het wegvallen van betekenisgevende structuren als religie en traditie wil helpen ‘het goede leven’ te realiseren. De levenskunst is gestoeld op zelfzorg die zich uitbreidt naar zorg voor de ander, op humanisme en empathie, op oog voor en acceptatie van verschillen; dat is dan ook in een notendop wat Schmid de seksueel gefrustreerden voorhoudt.

Gewoon tevreden zijn

Dat, en plezier. Bij het lezen van Sex-out bekruipt je het gevoel dat Schmid (geboren 1953) zelf geen last zal hebben van een impasse tussen de lakens. Het boekje is geschreven met schwung – filosofisch gezien misschien niet altijd even doorwrocht of nauwkeurig, maar je kunt niet anders dan geprikkeld raken door de levenslust die van de bladzijden spat. Een neutraal voorbeeld is de manier waarop Schmid elke ochtend zijn koffie drinkt:

‘Vaak is het liefde op het eerste gezicht. Vanaf het eerste moment bepaald door uiterlijkheden: dat laagje schuim bovenop. Dat aroma van een tedere, bruine huid op een zwarte achtergrond! Voorzichtig – de felbegeerde vloeistof kan gloeiend heet zijn – zet ik mijn lippen aan de witte rand van de grote opening en begin molecuul voor molecuul naar binnen te slurpen. Anderen jagen de inhoud hectisch door hun keel, een misdaad bijna, maar ik neem de tijd, want alleen in verloop van tijd ontplooien zich de innerlijke waarden. Van deze seks geniet ik ten volle, in slow motion, hoewel hier geen sex-out te vrezen valt: ik kan ervan op aan dat er morgen weer een kopje voor me klaarstaat. Wordt koffie koud die zo langzaam gedronken wordt? Ach, men zegt toch dat je mooi wordt van koude koffie?’

We moeten van het idee af dat elke sekspartij totaal overweldigend en bevredigend moet zijn, stelt Schmid ten slotte. Gewoon tevreden zijn, dat is ook al wat waard. Zelfs koude koffie is immers koffie.

Miriam Rasch studeerde literatuurwetenschap en filosofie en werkt als redacteur en docent media/filosofie bij de Hogeschool van Amsterdam. Ze schrijft voor verschillende websites, zie miriamrasch.nl.