Recensie: Alles is een artefact in koffietafelboek Spul

Spul is de catalogus van wat er bij het traject van de Noord-Zuidlijn uit de grond is gekomen. Stadsarcheoloog Jerzy Gawronski en zijn team maakten een selectie uit de voorwerpen, Harold Strak fotografeerde ze, Willem van Zoetendaal gaf het vorm. En hoe! 15.000 voorwerpen is veel, Spul is een overvloedige catalogus (net niet alle circa 700.000 vondsten), maar het is ook een mooi koffietafelboek. Het is gewoon leuk om naar te kijken, naar objecten die dezelfde vorm of kleur of dezelfde gebruikswijze hebben. Ze zijn gerubriceerd op thema. Dus: pagina's vol met spijkers en schroefjes of muntjes of knikkers uit alle tijden. Nee, dat is niet echt nodig, maar wel aantrekkelijk, en je krijgt een soort typologie. Nog een voorbeeld: binnen 'Communicatie & overdracht' zitten pennetjes van voor zestienhonderd, pelgrimsinsignes, cassettebandjes en bankpasjes van een paar jaar geleden - maar ook lederen boekomslagen uit de zestiende en zeventiende eeuw. Telkens ontdek je weer iets nieuws wat toch vertrouwd is: geweldig.

N.B. Lees ook een fragment uit de opvolger van Spul/Stuff: Onder de Amstel (2022).

Kijk, voor een archeoloog of archeologisch geïnteresseerde zit er wel een toelichting in, van Gawronski en Peter Kranendonk, over hoe ze die objecten opgedoken hebben. Ze hebben het opgebaggerd, en op een lopende band gegooid waar het materiaal uitgezocht werd. Dus de historische context, het verband in de laag in de aarde konden ze niet meer zien. En dat is ook het aardige, de lagen bóven de prehistorische of middeleeuwse lagen worden vaak genegeerd, daar gaat het ons niet om. Maar nu is alles wat opgegraven een archeologisch artefact.

En dat alles is dus ooit een keer weggegooid, of kwijtgeraakt in de gracht. Elders is de beerput dat: de plek waar je je kapotte dingen ingooit, en waar een archeoloog dus een doorsnede van het alledaagse leven kan vinden. Dit gaat over óns, nog maar een paar decennia of twee millennia terug. En als je er doorheen bladert, vind je telkens weer iets wat de moeite waard is.

Plus:

• De gemeente geeft zelf ook een inleiding op haar eigen site.
• Veel van de vondsten zijn nu bij station Rokin te bekijken, tussen de roltrappen.
  
  
• Van onder anderen Gawronski is het boek Oeroud Amsterdam, over de geschiedenis van de stad vóór er geschiedenis geschreven werd.
• Meer over de Noord/Zuidlijn zelf? Lees Bas Soetenhorst.