Recensie: Beatles maken Furore

Wijdbeens en zwaaiend met hun armen springen The Beatles omhoog vanaf de muur van een slooppand. Of is het puin van een gebombardeerd gedeelte Liverpool? Het moment is vastgelegd op de hoesfoto van de EP Twist and Shout uit 1963. Is het belangrijk te weten waar deze foto precies genomen is? En door wie? Ja, dat is heel belangrijk. Tenminste, in het wereldbeeld van de lezers van het onvolprezen tijdschrift Furore en van maker Piet Schreuders. Dit nieuwe nummer van Furore biedt speurtochten naar Beatles-locaties en achtergronden bij triviale Fab Four-feiten. Precies datgene wat we van Furore mogen verwachten.

Vergetelheid

Furore – sinds 1975, onregelmatig verschijnend, dit is pas nummer 24 – geesteskind van enig redacteur en samensteller Piet Schreuders, grossiert in trivia. De inhoud is onvoorspelbaar, maar toch binnen bepaalde kaders. Of het nu gaat over de locaties of muziek van Laurel & Hardy-films, Kuifje en Hergé, Amerikaanse pocketboekomslagen, vergeten striptekenaars of een verdwenen uitgeverij – Furore publiceert erover. Het is materie die de geschiedenisboekjes niet haalt, bijna ondergesneeuwd is door de tand des tijds, maar die Schreuders en de zijnen aan de vergetelheid ontrukken en tot op de bodem weten uit te pluizen. Een zoektocht naar bijvoorbeeld een foto- of filmlocatie kan dan nummers lang doorsudderen.

Het bindende element van de onderwerpen is simpel gezegd: het plaatje. Beeld. Denk aan platenhoezen, boekomslagen, strips, advertenties, beeldmerken, fotografie, filmstills en dergelijke.

Terug naar 1963

De vormgeving van Furore is meestal ingetogen, zonder poeha, zakelijk bijna. Het verraadt de serieuze aanpak van de onderwerpen maar er wordt niet geschroomd ogenschijnlijk onbelangrijke details in beeld en vormgeving alle ruimte te geven. Vaak met een knipoog naar de vormgeving van het behandelde onderwerp en met een onderkoelde vrolijke ondertoon.

Die benadering vinden we ook in dit nieuwe nummer. De muziektijdschriften staan momenteel bol met artikelen over de 50th Anniversary Edition van de ‘dubbele witte’, de elpee The Beatles in de witte hoes uit 1968 en de kolommen zijn gevuld met bespiegelingen over de bijgevoegde demo’s, de outtakes en de nieuwe mix. Maar Furore gaat tegen de stroom in doodleuk terug naar 1963 om eens uit te spitten hoe het toch zit met de locaties van een aantal Beatles-fotosessies uit dat jaar.

Strandfoto’s

Dezo Hoffmann was tussen 1962 en 1964 zo’n beetje de officiële Beatles-fotograaf. Hij fotografeerde ze ongeveer veertig keer uitgebreid op diverse locaties. Foto’s van The Beatles, rondspringend op een strand in badkostuums uit de jaren dertig, The Beatles op een kartbaan en theedrinkend op een hotelterras, verschenen in 1963 in bladen als Record Mirror en Fifteen. Piet Schreuders en Beatles-biograaf Mark Lewisohn doen verslag van hun speurtocht (in 1986) naar de exacte locaties. Op welk strand stonden The Beatles? Waar was die kartbaan en bestaat dat hotel nog? Na een gesprek met Hoffmann, het minutieus bestuderen van de achtergronden op de foto’s en na Ordnance Survey-kaarten erbij te hebben gepakt, vinden ze de plekken bij Weston-super-Mare, een badplaats onder Bristol. Door ook nog eens de situatie ter plaatse in ogenschouw te nemen, is de fotosessie nauwkeurig te reconstrueren. Overtuigend fotografisch bewijs wordt natuurlijk in deze – Engelstalige! - Furore geleverd.

Voetnoot

En dan de foto op het hoesje van Twist and Shout. Als eenmaal de naam van de onbekende fotograaf Fiona Adams is achterhaald, zij 55 jaar na dato zich nog vaag iets van de plek blijkt te herinneren, archieffoto’s worden ontleed en plattegronden van Londen wordt bestudeerd, is de foto te lokaliseren. Het slooppand waarop The Beatles stonden te springen bestaat niet meer, maar de plek is gevonden!

Zo’n speurtocht dient natuurlijk meer dan alleen het genoegen van de onderzoeker. Want de fotograaf kan iets meer vertellen over hoe John, Paul, George en Ringo werkelijk waren. Dat doen fotografen Hoffman en Adams dan ook. Het is misschien een voetnoot in de biografie van The Beatles, maar hoe waren ze in die tijd, buiten het bereik van gillende fans? Zonder dat een manager hen op de vingers keek? Hoe was de sfeer tijdens zo’n fotosessie? Vonden ze het vervelend te poseren of was het voor hen juist een ontspanningsmoment? En de fans van toen? Starend naar de foto’s op de muur van hun puberkamer zullen zij zich ongetwijfeld afgevraagd hebben waar hun idolen destijds gefotografeerd waren. Prangende fan-vragen waar nu eindelijk duidelijkheid over is.

Grachtenspringers

Het absolute toppunt van research in deze Furore is echter de fotografische reconstructie van de tocht in een rondvaartboot die The Beatles op 6 juni 1964 door de Amsterdamse grachten maakten. De gebeurtenis was een soort chaotisch grachtenfestival: drommen fans renden lang de grachten, sommigen sprongen in het water en probeerden de rondvaartboot te bereiken.

Schreuders onthulde al eerder details van de tocht –  in het boekje The Beatles in Holland – maar nu krijgen we de hilarische verhalen van bijna al de springers te lezen. Met deze reconstructie creëert Schreuders meteen een nieuwe wandelroute door Amsterdam: met de Furore onder de arm op een herfstmiddag langs de grachten slenteren, en de foto’s vergelijken met de situatie van nu. Dichter bij The Beatles kun je niet komen.

Martin Smit is redacteur van het tijdschrift De As en medewerker van Athenaeum Nieuwscentrum.