Recensie: Op de huid van de puberteit

Leurs enfants après eux is terecht bekroond met de grootste Franse literaire prijs. Ik ben onder de indruk van hoe tastbaar hij de verveling in zo'n vallei in het Noord-Oosten van Frankrijk maakt. Een groot gedeelte van het boek speelt zich zomers af: het is heet, het is vakantie, het niets is niet om door te komen. Werkloosheid is de norm, en je komt er niet weg. Nicolas Mathieu beschrijft het volwassen worden van een generatie die nergens naar toe kan, in de taal van die jongeren, rauw en levend, in dialogen die je direct betrekken bij hun leven.

Het begint in 1992, en de veertienjarige Anthony loopt er tegenaan dat hij iedereen kent, elke straatsteen, elke struik, en dat er geen beweging is. Ze kennen elkaar en hun omgeving zo goed dat je niet meer weet hoe je het zoeken moet, zo bekend is alles. Ook een paar jaar later, in het tweede deel, of in het laatste deel, als hij achttien wordt en in militaire dienst moet, lopen dezelfde mensen rond. Hacine bijvoorbeeld, die de motor van Anthony's vader had gepikt, en die hij daarom genadeloos in elkaar had getimmerd. Anthony's vader werd vervolgens daarvoor opgepakt. En Stephanie, op wie hij vier jaar geleden zo verliefd was. Inmiddels zijn Anthony's ouders gescheiden, zijn vader woont nu heel klein, hij verloedert.

Mathieu zorgt ervoor dat je dáár bent, dat je het voor je ogen ziet gebeuren, en dat is des te relevanter omdat het over de problematiek van de gele hesjes gaat. Dit is de armoede die ook Édouard Louis beschrijft voor Noord-Frankrijk: de industrie is verdwenen, er is geen werk meer, er is geen geld, school leidt tot niets, dus waarom zou je wat doen? Er is geen openbaar vervoer meer, dus alles moet je lopen. 's Morgens zijn ze al om tien uur aan het drinken. Als je al iets wil, dan heb je nooit geld.

De titel en het motto zijn ontleend aan de wijsheid van Jezus Sirach, een apocrief boek, dat dit thematiseert. Met de Statenvertaling:

'Il y en a d’autres dont le souvenir s’est perdu,
Ils sont péri comme s’ils n’avaient jamais existé;
Ils sont devenus comme s’ils n’étaient jamais nés,
Et, de même, leurs enfants après eux.

Doch enigen zijn er waarvan geen gedachtenis is,
en die vergaan zijn gelijk of zij niet geweest waren;
en zijn geworden alsof zij nooit geboren waren;
desgelijks hun kinderen na hen.'

Een indrukwekkend en actueel boek.

Renée van Heerwaarden is boekverkoper Franse literatuur bij Athenaeum Boekhandel.