Recensie: Why pussyfoot around?

'As far as I'm concerned, character is everything. I never did see why I have to throw in a plot, too.' Bij sommige schrijvers (en lezers) hoef je met zo'n uitspraak niet aan te komen, maar Anne Tyler heeft een succesvolle carrière gewijd aan het steeds verder uitdiepen van haar personages. Geen alledaags detail is te klein, geen stembuiging zonder betekenis. Ook in haar nieuwe roman, Clock Dance, gebruikt ze duizend kleine streepjes om een portret te schetsen van een op het oog onopmerkelijk, maar daarom niet minder fascinerend leven.

N.B. Tot 1 september 20% korting op Tylers Clock Dance en de romans The Accidental tourist, Breathing Lessons, Digging to America, Ladder Of Years, Dinner At The Homesick Restaurant, The Amateur Marriage en Saint Maybe! Gebruik bij bestellingen op Athenaeum.nl de kortingscode Anne2018.

Een beetje rondhangen

En er is wel degelijk een beetje plot: Willa, de hoofdpersoon van Clock Dance, krijgt een mysterieus telefoontje van de buurvrouw van de ex-vriendin van haar zoon. Of ze naar Baltimore wil komen om te zorgen voor de negenjarige dochter van die ex, die in het ziekenhuis ligt te herstellen van een schotwond. Willa, hertrouwd na de vroegtijdige dood van haar man, met twee volwassen zoons en zonder een doel in het leven nadat ze haar baan heeft opgegeven omdat haar huidige man zo nodig naar Arizona moest verhuizen, grijpt deze kans om een soort semi-grootmoeder te worden met beide handen aan.

Eenmaal aangekomen in Baltimore raken Willa, en in veel mindere mate haar man Peter, verwikkeld in het leven van de ex, Denise, haar dochter Cheryl en hun buren. Willa, Cheryl, Denise en Airplane, hun hond, vormen al snel een hechte eenheid. De buren komen langs om te zien hoe het met Denise gaat, eten te brengen, te roddelen en Cheryls favoriete serie Space Junk te kijken. Het is hoogzomer, Cheryl hoeft niet naar school en iedereen heeft genoeg tijd om een beetje rond te hangen en te praten.

Portret van een leven

Dit lome tempo betekent niet dat er niks gebeurt. Naarmate de roman vordert - die begint als Willa nog een kind is, en getuige van het onstabiele huwelijk tussen haar passieve vader en 'temperamentvolle' moeder - onthullen al die kleine details hoe Willa de keuzes heeft gemaakt die haar naar Baltimore hebben geleid. In elke relatie die ze heeft stelt Willa zich steeds op dezelfde manier op. Bescheiden, op de achtergrond, haar eigen gedachtes en wensen op het tweede plan stellend; Tyler laat niet alleen zien waarom Willa dit doet, maar ook hoe andere mensen erop reageren (en er gebruik van maken, of zelfs een beetje van genieten). Misschien is het voor ons als lezers duidelijk waarom Willa is hoe ze is, maar Tyler is een veel te ervaren schrijver om te doen alsof het voor Willa zelf ook zo makkelijk is. 'Why pussyfoot around? Why do you go at things so slantwise?' vraagt Denise, en Willa weet dat ze gelijk heeft maar veranderen is een tweede.

Clock Dance is een gelaagd portret van een leven dat aan elkaar hangt van losse kleinigheden die toch allemaal dezelfde kant op wijzen. De truc is natuurlijk om het verhaal niet te beperken tot die ene richting, en Willa's leven en keuzes overtuigend te laten aanvoelen. Want niemand vindt het leuk om over een personage te lezen dat minder van zijn of haar eigen leven lijkt te begrijpen dan de lezer. Een mooi voorbeeld is Willa's fascinatie met de saguero cactus, een reuzencactus die in Arizona veel voorkomt. Waarom houdt Willa zo van sagueros? Omdat ze niks van haar vragen, en zij ze niks verplicht is? Omdat ze stabieler zijn dan haar eigen leven? Tyler houdt zich ver van een expliciete analyse, ze laat ons met Willa meevoelen.

'She walked over to where a giant saguero cactus towered, easily triple her height, its two symmetrically placed arms reaching up toward the darkening sky. Willa loved saguaros. She loved their dignity, their endurance. They were the only things in Arizona she felt a deep attachment to. […] She laid a palm on this one's trunk, on a bare space between its bristles. It felt like a cucumber, cool and smooth and sturdy. It seemed aware of her. She could almost believe it was steadying itself to receive the pressure of her hand.'

Het is maar een klein moment van gelijkwaardigheid - en met een plant nota bene - tussen vele momenten waarop Willa zich laat omduwen door de wil van een ander. Toch laat Tyler ons achter met hoop voor Willa, en daarmee ook voor onszelf. Daar kan geen dichtgetimmerd plot tegenop.

Emmi Schumacher is anglist en mediastylist. Ze knipt, plakt, schrijft en fotografeert op emmimeteeni.tumblr.com.