Recensie: Een ode aan Tati

Mijn wonderlijke oom van Yvonne Jagtenberg, nu bekroond met de Gouden Penseel 2019, is een geslaagde ode aan Jacques Tati's film Mon Oncle, met - voor Tati-kenners - herkenbare elementen uit de film, zoals de visfontein, het wat stijve pak van de oom, het moderne interieur van het huis van de ik. Jagtenbergs stijl van lijnen en vlakken leent zich uitstekend voor uitbeelding van de moderne rechtlijnigheid, al gaan - geheel in lijn met het verhaal over ontregeling en uit de pas lopen - de lijnen en vlakken nogal eens een eigen leven leiden. Een boekverkopersbespreking door Elisabeth Stoutjesdijk.

N.B. De Zilveren (en Gouden) Penselen worden tentoongesteld bij het Rijksmuseum! Ook De pittige pruim die een pop werd is bekroond met een Zilveren Penseel, en behalve bij het Rijks zijn die illustraties te zien bij Athenaeum Roeterseiland.

Jagtenbergs illustraties roepen een vervreemdende wereld op - of is die wereld nu normaal? Juist het onderscheid tussen het rare en reële, tussen wonderlijk en normaal wordt in twijfel geroepen. Zoals het jongetje het boek besluit: 'Mijn moeder vindt haar broer maar wonderlijk. Ik niet. Ik vind mijn oom heel gewoon.' Zo'n expliciete constatering is typerend voor de in hoofdzaak functionele tekst.

Het is het beeld dat - opnieuw à la Tati - het verhaal vertelt en schwung geeft - en dat op een speelse, vervreemdende manier met de tekst aan de haal gaat. De designstoel wordt een leeuwenkooi, de tuinslang een ratelslang, de stoeprand een koord om op te balanceren. De indianentooi van de ik en het petje van de oom verwisselen van plek. De agent die oom een standje geeft, gaat al dansend een duet met hem aan, een echo uit het circusverleden van de oom. Het grijze vlak waar Jagtenberg de moderne villa mee oproept, krijgt de vorm van een waakhond.

Het is de kracht van haar illustraties om de wereld van Tati op te roepen, een ontregelende mix van fantasie, speelsheid, rechtlijnigheid en stijfheid, die Yvonne Jagtenberg de terechte winnaar van de Gouden Penseel maakt.

Elisabeth Stoutjesdijk is boekverkoper bij de Rijksmuseumwinkel.