Recensie: Het kooltje dat redt

Jonathan Auxiers jeugdroman De veger is een fantastisch verhaal over jonge schoorsteenvegers en een golem, én een mooie introductie op literatuur van Charles Dickens, Isaac Bashevis Singer, maar ook Gustav Meyrink. Want het is een negentiende-eeuwse geschiedenis van uitgebuite schoorsteenvegertjes, en van een golem. Maar vooral van Nan, het meisje dat achterbleef toen de Veger verdween.

'Het meisje ging op haar knieën zitten en nam de hoed in haar kleine handen. De rand voelde warm aan. Ze rook een zoete brandlucht. Toen ze beter keek, zag ze dat er iets in de hoed zat.
Ze stak haar hand erin en haalde er een klompje as of kool of roet uit – ze wist niet precies wat het was. Het klompje was ongeveer zo groot als haar vuist. Vanbuiten was het kruimelig, maar als ze erin kneep, brak het niet in stukken. En het was heel warm.'

Als Nan vast komt te zitten in een schoorsteen, en het vuur wordt aangestoken, redt het kooltje in haar jaszak haar. Dat kooltje was ooit van haar verdwenen adoptievader, en hij groeit uit tot een lelijk en lief monster dat haar beschermt. Ze moet hem wel verstoppen, want deze Charlie is nogal licht ontvlambaar - letterlijk en figuurlijk - en ze wil niet dat hij opbrandt.

Wat ik mooi vind aan het verhaal is de saamhorigheid van die kinderen, die elkaar proberen te redden als het fout gaat. Uiteindelijk komt een van die jongetjes daadwerkelijk te overlijden in een schoorsteen, en breekt er een opstand uit. Ook mooi is dat opstapje naar, of eigenlijk vermenging met het werk van Dickens, en toch die moderne twist: een meisje als hoofdpersoon, terwijl dat zelden gebeurde onder schoorsteenvegers. En er zijn meer inspirerende vrouwen in dit boek.

Wat me nog steeds wel bezig houdt, is hoe het joodse element, met die golem, een joods vriendje, het jiddisch dat de Veger sprak, hoe dat zich verhoudt tot de rest van het boek. Maar dat staat de waardering niet in de weg. De veger is voor kinderen in de hoogste klassen van de lagere school, een lekker magisch boek.

Elly Ooms is boekverkoper bij Athenaeum Boekhandel & Nieuwscentrum, verantwoordelijk voor onder andere de jeugdboekenafdeling.