Recensie: Literair meanderen tussen biografie en roman

Marja Pruis. Ze staat - nou ja niet op eenzame, maar in elk geval op grote hoogte bij mijzelf en de meeste boekverkopers en klanten die hier in de winkel komen. Ze giet de meest standaard situaties in een literaire vorm. In De Nijhoffs en ik. Of de gevolgen van een genre is dat wederom het geval.

N.B. Deze zomer bestaan Singel Uitgevers samen vijfhonderd jaar én zijn ze vijf jaar zelfstandig. Dat vieren ze, en wij vieren mee! Onder andere door onze favorieten uit het fonds, De Nijhoffs en ik bijvoorbeeld, in het zonnetje te zetten. Lees elders op onze site een fragment uit het voorwoord. Op Athenaeum.nl publiceerden we voor uit Genoeg nu over mij, uit haar voor de ECI Literatuurprijs genomineerde roman Zachte riten en haar met de Jan Hanlo Essayprijs bekroonde bundel Kus me, straf me. Pruis schreef ook over Athenaeum in onze jubileumreeks.

Naast de tone of voice van Pruis is het boek stilistisch heel interessant geworden vanwege de vorm. De Nijhoffs en ik. Of de gevolgen van een genre is een herziene uitgave van De Nijhoffs. Of de gevolgen van een huwelijk, waarin Pruis een ode wilde brengen aan de schrijfster van haar lievelingsboek, Twee meisjes en ik. Uit de koker kwam een roman die pretendeert een biografie te zijn, over A.H. Nijhoff, vrouw van Martinus Nijhoff. Dit spelen met de grenzen van fictie en non-fictie kwam Pruis op veel kritiek te staan. Een biografie moest een biografie zijn. Mensen willen vaak fictie of non fictie en kunnen de tussenvorm niet goed handelen.

Beweegruimte

Maar met die houding ontneem je jezelf een hoop leesplezier. Ik vind dat Pruis op bijzonder knappe wijze meandert tussen biografie en roman. Je voelt hoe ze haar beweegruimte zoekt, met als resultaat een mooie fictieve impressie van hoe Nijhoffs leven eruitzag. Omdat Pruis dit verhaal in een romanvorm giet houdt het me scherp en nieuwsgierig, waar ik bij een biografie toch vaak afhaak. Een biografie kan heel interessant zijn, maar zo'n levensverhaal is vaak zo droog opgeschreven. Ik kom er meestal niet doorheen. En dit is spannend: wat is fictie of juist niet?

Literatuur

Een voorbeeld van Pruis' kunde om dagelijkse situaties tot literatuur te verheffen zijn de eerste zinnen van het hoofdstuk 'De schrijfster', waarin Pruis een situatie schetst die zich voor de boekwinkel afspeelt.

'Sommige mensen willen het liefst een ander meeslepen in hun val. "Hé dat gaat over ons!" riep Winny toen we in de boekhandel naast de kassa een stapel van de nieuwste Granta zagen liggen. Thema: losers. Gisteravond had ze verzucht, met haar handen strijkend over haar heupen, terwijl ik een bekertje zure room leegkieperde in de spaghettisaus: "Ach, voor ons figuur is er toch geen redding meer."'

Crush

Eigenlijk heb ik een soort crush op Marja. Haar liefde voor dit boek lees je in iedere zin. Die verslaving aan het opium van literatuur is niet alleen heel aanstekelijk, maar ook zeer herkenbaar. Als ik een boek goed vind probeer ik het ook in ieders maag te spitsen. Ik begrijp heel goed hoe een boek als De Nijhoffs en ik. Of de gevolgen van een genre tot stand komt. Nu ik er zo over nadenk: ik zou zelf prima een soortgelijk boek kunnen schrijven. Over dit boek, over Marja Pruis zelf. Maar ja: er is al iemand die niet van haar zijde wijkt. Dat is Joost de Vries. Hem zou ik dus eerst uit de weg moeten ruimen…

Bob Kappen is boekverkoper bellettrie bij Athenaeum Boekhandel.