Recensie: Madame Tussaud tot leven gewekt

Toen een klant twee exemplaren van Edward Careys Little aanschafte, was mijn nieuwsgierigheid gewekt. De illustraties en de stijl waarin het geschreven was, hadden haar aangesproken – en trokken mij ook over de streep. De potloodtekeningen doen aan als beginnerswerk, maar de stijl is volgroeid: Little heeft een enorme vaart, een sterke gedrevenheid en oog voor detail. Een boekverkopersbespreking door Elly Ooms van een roman over de vrouw die Madame Tussaud werd.

Na de eerste alinea, bestaande uit slechts één zin maar zonder de sloomheid die je soms overvalt bij een tijdsbeschrijving, is het decor neergezet, het hoofdpersonage geboren en kan het verhaal beginnen:

‘In the same year that the five-year-old Wolfgang Amadeus Mozart wrote his Minuet for Harpsichord, in the precise year when the British captured Pondicherry in India from the French, in the exact same year in which the melody for “Twinkel, Twinkle, Little Star” was first published, in that very year, which is to say 1761, whilst in the city of Paris people at their salons told tales of beasts in castles and men with blue beards and beauties that would not wake and cats in boots and slippers made of glass and youngest children with tufts in their hair and daughters wrapped in donkey skin, and whilst in London people at their clubs discussed the coronation of King George III and Queen Charlotte: many miles away from all this activity, in a small village in Alsace, in the presence of a ruddy midwife, two village maids, and a terrified mother, was born a certain undersized baby.’

Die baby is Anne Marie Grosholtz, bijnaam Little. Zij blijkt later Madame Tussaud te zijn, ja die van de wassen beelden, maar doordat ik de flaptekst niet had bekeken, ontdekte ik dat detail pas laat. En daardoor las ik dit levensverhaal niet als biografie maar als roman, en wat daarbij helpt is dat het perspectief bij Little zelf ligt. De tekeningen zijn dan ook van haar, illustraties bij haar dagboekaantekeningen die wij nu zien en lezen.

Dramatische wendingen

Door haar ogen zie je de wereld, die telkens dramatisch verandert in het verhaal, als haar vader sterft, en haar moeder als huishoudster bij Dr. Curtius komt te werken. Hij maakt wassen beelden van organen van doden uit het nabijgelegen ziekenhuis. En dan gaat ook haar moeder dood.

‘“This,” said Curtius, holding up a slab of yellowish murky material, “what I am holding, this substance, this is everything. […] Anything! It can be anything! It can be YOU!”
“But what is it Sir,” I asked.
“It is sight, it is memory, it is history. It can be grey lungs, and brown-red like a liver; it can be anything: it can be YOU.”
“And can it then, can it be Mother?”
“No, child,” he said after a moment, “this it cannot be. Nor can it be my father and mother. Dead also.”’

Little leidde geen saai leven. Haar tijd aan het Franse hof wordt uitgebreid beschreven in een hoofdstuk getiteld: ‘My little bit of Palace.’ Little, weer, want op Versailles slaapt Little in een gangkast.

‘A cupboard is a resting place for objects; a bed is the thing upon which humans lay themselves down. I thought this was understood. But there were contrary ways in Versailles and I must learn them; my master had taught me that when we first came to Paris. It is necessary to learn the rules of new places. […]
I felt such sympathy for objects that day as I lay down upon a cupboard floor. How dark it was in there.’

Door haar leven heen heeft ze lief, wordt ze verstoten, redt ze zichzelf en uiteindelijk vlucht ze naar Engeland, waar ze ook weer in de wassen beelden terecht komt en zo is de geschiedenis rond. Anne Marie Grosholtz’ leven is fantastisch romanmateriaal, maar Carey zet het bovendien zó levendig neer als ik weinig gezien heb in historische romans. Ik hoop dat ik u over de streep getrokken heb – voor twee exemplaren.

Elly Ooms is boekverkoper bij Athenaeum Boekhandel.