Recensie: Op het punt van

Je krijgt er nooit genoeg van, verhalen over schrijvers die recht uit de alledaagsheid naar een literaire carrière schieten. Het verhaal van Wendy Erskine is er zo een. Toen ze in de twintig was schreef ze een roman, die nooit gepubliceerd werd. Jaren later later zag ze een schrijverscursus voorbijkomen, schreef er een kort verhaal voor, en the rest is history. Of tenminste, de rest leidde tot Sweet Home, haar eerste bundel. Niet dat Erskine zelf ooit haar eigen verhaal, of dat van iemand anders, zo simpel zou doen lijken.

Pech

De verhalen in Sweet Home spelen zich allemaal af in Belfast, waar Erskine zelf woont.  Haar personages zijn ‘gewone mensen’ (een weduwe wiens geliefde schoondochter en kleinkind naar het buitenland verhuizen; een winkelmedewerker die in zijn jeugd verdacht werd van een misdaad; een oud-rockster die door zijn collega’s wordt omschreven als een ‘footnote’) die te maken krijgen met domme pech, het noodlot, of de onverschilligheid van de mensen om hen heen.

‘I want to write about people who are on the point of collapse,’ zegt Erskine in een interview met The Independent. Met nadruk op ‘the point of’: de personages in de verhalen van Erskine balanceren op het randje, op het punt staand om gered te worden of onherroepelijk naar beneden te storten. Dat klinkt heel dramatisch, en dat is het ook, maar de kracht van Erskines verhalen ligt niet zozeer in de tragiek waar haar personages mee te maken krijgen, maar in het vorm geven van die tragiek.

Wat er gaande is

Het is niet alleen zo dat ze grote gebeurtenissen klein houdt, of vertelt met nadruk op juist de onbeduidende details; het is vooral zo dat Erskine er zich van bewust is dat de meeste levens geen aaneenschakeling van pieken en dalen zijn, maar dat het leven gewoon verder gaat, ook als er iets ergs gebeurt. Dat daaronder een hele hoop gaande is, zie je als buitenstaander niet (en zien de personages zelf soms niet). In ‘Arab States: Mind and Narrative’ bijvoorbeeld vat Paula een plotselinge interesse op voor Ryan, een oud-studiegenoot die nu een Midden Oosten-expert is.  

‘She turns to the acknowledgements at the front. Yes, yes, yes, all the usual people are there, my editor, my colleague at here, my colleague at there, patience, forbearance, uh huh, uh huh, and then Sabrina Kedrov, that must be his mother, that’s okay, and then it’s thanks to Fazia, for the breakfasts. Fazia for the breakfasts? That seems a bit trivial. Paula thinks of a taut woman cooking a breakfast wearing only a man’s shirt. Assembling a breakfast, no splats of fat on that white shirt. Still, still. Breakfasts can be bought down any street. Fazia probably works somewhere he goes to, used to go to for his breakfast. He’s there with his laptop making a few notes, answering a few emails. Fazia’s an old lady who works in a Turkish café somewhere. So cool of Ryan Kedrov-Hughes to acknowledge in his book an old worker who prepared his meals.’

Wat zet Paula ertoe aan om het dankwoord van een ingewikkeld boek over het Midden-Oosten na te pluizen? Is het ontevredenheid over haar relatie met haar man? De aantrekkingskracht van het leven dat ze had kunnen hebben (Paula en Ryan hadden een semi-flirterige vriendschap toen ze samen studeerden)? Is het de recente zelfmoord van een collega? Of alles tegelijk? Paula weet het niet, en ik ook niet, maar dat maakt haar situatie niet minder pijnlijk.

Meesterschap

Hoe gloom and doom dit ook klinkt, de verhalen in Sweet Home zijn niet alleen maar grimmig. Erskines personages zijn complexe mensen, en dat betekent dat er ook ruimte is voor humor, hoop en een wat-maakt-het-ook-uit soort taaiheid. Erskine is er een meester in om alleen met dialogen en alledaagse details een situatie, een plek of een relatie haarfijn te schetsen. Dat geeft haar verhalen niet alleen een gevoel van realisme, maar ook een levendigheid die zich ondanks de omstandigheden staande houdt.

Haar personages mogen dan op het punt staan naar beneden te vallen, ze houden zich met man en macht aan het randje vast.

Emmi Schumacher is anglist en mediastylist. Ze knipt, plakt, schrijft en fotografeert op Emmimeteeni.tumblr.com.