Recensie: Porter toont poëtisch de werkelijkheid

Verdriet is het ding met veren, het debuut van de Britse uitgever en schrijver Max Porter werd met lof ontvangen, verscheen in meerdere landen en won de Europese Literatuurprijs. Dit succes heeft hem – no pun intended – niet vleuggellam gemaakt. Lanny, onlangs verschenen bij Faber & Faber en vrijwel direct ook in vertaling bij De Bezige Bij, is minstens even indrukwekkend, rauw, poëtisch en ontroerend. Voor lezers van Verdriet is het ding met veren zijn de stijl en compositie vertrouwd, maar waar Porter in zijn eerste vertelling de blik op een gezin gericht hield, verwijdt het beeld zich nu naar een grotere gemeenschap. Een boekverkopersbespreking door Joni Zwart.

N.B. Eerder publiceerden we voor uit Lanny - en uit Verdriet is het ding met veren. Dat bespraken we ook. 17 april gaat Max Porter in gesprek met Alma Mathijsen over Lanny.

In een Engels doorsneedorpje strijkt een jong gezin neer: vader Robert, moeder Jolie en hun zoontje Lanny. Jolie, voormalig actrice, werkt thuis aan een thrillerdebuut dat Lanny maar beter niet kan lezen. Robert forenst dagelijks naar zijn werk in Londen, gelukkig maar 'zestig minuten sporen hiervandaan'. Hij voelt zich meer thuis in de stad en op zijn werk, dan bij zijn vrouw en kind.

Zij zijn anders dan hij. Creatiever, vrijer. Het is niet verbazingwekkend dat zijn vrouw zich thuis voelt bij de plaatselijke kunstenaar. Het dorp noemt hem Maffe Pete en laat hem links liggen, maar Jolie zoekt hem regelmatig op en vraagt hem ook haar zoon tekenlessen te geven. Lanny is een dromer, een jongen die veel zingt en verzint en in zichzelf praat. Pete en hij blijken het goed met elkaar te kunnen vinden.

'En het hoofd, Lanny. Mag ik je verzoeken je af te vragen of er bij jou nog iets tussen je hoofd en je borst zit?

Hij grijnst en wijst naar zijn nek, alsof hij verbaasd een ontdekking doet.

We lachen tevreden. We klinken met onze drankjes en proosten op de verbeterde afbeelding van een mens.'

En dan is er Dode Papa Scheurwortel. Hij is het soort wezen dat dreigend wordt opgevoerd om kinderen voor het donker thuis te laten komen en hun bord te laten leeg eten. Een boswezen, een plaaggeest, eeuwenoud en duister. Hij voedt zich met flarden van gesprekken die hij opvangt wanneer hij door het dorp dwaalt. Waar Jolie, Robert en Pete in de eerste persoon vertellen, krijgen we Scheurwortel van buitenaf te zien:

'Er zijn enkele regels waar hij zich aan houdt, zoals vertrouw nooit een kat, kus nooit een das, lik aan elke nieuwe smaak pesticide, eet alleen wat zich in één keer laat uitrukken en meng je tijdens de zomerbazaar altijd tussen de mensen die zich als Scheurwortel hebben verkleed.'

De gespreksflarden van dorpsbewoners dansen door deze beschrijvingen heen:

Dit kleine fragment laat al zien hoe ontzettend goed ook deze vertaling van Saskia van der Lingen weer is. En hoe Porter zijn vertelling opzet. Krijgen we eerst nog af en toe een verveelde verzuchting, een roddel, een vilein commentaartje te zien, in het tweede deel krijgen de stemmen, ook letterlijk, meer ruimte. Dat gebeurt nadat Lanny plotseling is verdwenen. Vingers wijzen naar de kunstenaar, er wordt gefluisterd over de thriller van Jolie en er wordt heel vaak gesuggereerd dat mensen als zij en haar Robert helemaal niet thuis horen in het dorp. Maar wat Porter ook laat zien zijn schuldgevoelens en pogingen tot medeleven; de spiegel die hij voorhoudt heeft vele vlakken.

Joni Zwart is boekverkoper bij Athenaeum Haarlem.