Recensie: Volwassen worden in een uitdijende wereld

Stephan Enters nieuwe roman na vier jaar, Pastorale, speelt in een streng gereformeerd dorp. Als Oscar het huiswerk bij een Moluks klasgenootje moet thuisbrengen, wordt hij verliefd op diens zusje, en raken twee geïsoleerde gemeenschappen verbonden. En wanneer Louise terugkomt voor de zomervakantie, heeft ze besloten te stoppen met haar studie Engels. Hun verhalen raken elkaar amper, maar vormen samen een sterke coming-of-ageroman, bijna ouderwets maar heel goed gedaan. Een boekverkopersbespreking door Annetje Rubens.

N.B. Eerder publiceerden we voor uit Pastorale, en uit Grip en Compassie.

Louise was zo'n meisje dat de verhalen in de Bijbel heel erg letterlijk nam, voor wie het leven altijd bedreigend en angstig was. Maar ze stelde ook altijd bij alles vragen, was eigenzinnig zoekend. Zij verlangt naar het geluk van haar allervroegste kindertijd, terwijl Oscar, de brave studiebol, juist uitkijkt naar het moment waarop hij zijn saaie jeugd achter zich kan laten. Maar Louise moet dealen met wie ze is en voor Oscar blijkt het leven toch meer in petto te hebben dan hij dacht.

Het knappe is: Enter brengt je heel dicht bij die twee, hij heeft hun gevoelswerelden heel goed uitgewerkt. En dat is interessant, want hun perspectief is grensoverschrijdend, ze doen dingen die ze niet eerder hebben gedaan. Door Oscars verliefdheid komt hij vaker bij dat Molukse gezin, en als hij daar een keer mee-eet, blijkt hij de eerste Nederlander te zijn die ooit in dat gezin heeft meegegeten. Die werelden komen met elkaar in contact.

‘Matupessy lachte. “Excuseer jij mij,” zei hij. “Maar begrijp toch – jij bent de eerste. Er is in alle jaren dat ik in dit land woon niet één Hollander over de drempel van mijn huis gestapt. En niet omdat ik dat niet wil, helemaal niet. De Hollander is van harte welkom, wanneer hij maar wil! Maar ik loop al meer dan tien jaar rond in dit dorp en er is nooit één keer door een Hollander aan mij gevraagd hoe het met mij gaat, of hoe het mij hier bevalt. Of vind jij het vervelend dat ik zo praat?”
Oscar schudde zijn hoofd. “Nee mijnheer,” zei hij en keek Matupessy aan. “Nee, helemaal niet.” En op het moment dat hij dat zei besefte hij dat het inderdaad zo was: want hoewel hij zich vreselijk onhandig voelde onder de vragenvloed van zijn gastheer, drong tegelijkertijd iets anders tot hem door, iets dat hij ook had ervaren toen hij hier de eerste keer kwam met het huiswerk, toen alleen Dona thuis was: dat hij nooit zo iemand had ontmoet. Dona, haar vader, moeder en misschien zelfs Jonkie bezaten iets wat andere mensen in het dorp misten. En het was of dat, wat het ook was, hem had aangestoken, want hij voelde zich wezenlijk anders dan een paar uur eerder – alsof hij vrijer en scherper ademhaalde, hoorde, proefde.’

Het fascinerende is dat Oscar en Louise tegelijkertijd langs elkaar leven. Dat is gek, maar ook heel knap gedaan van Enter. De verhalen van deze mensen, Moluks of streng gereformeerd, zijn als zeepbellen die elkaar raken, samenvloeien of tegen elkaar uiteenspatten, maar Oscar en Louise stijgen los van elkaar. En dat stijgen, het ouder worden in een uitdijende wereld, daar gaat het boek om.

Stephan Enter schrijft wat traag, een beetje ouderwets, maar hij houdt je wel bij de les. Wat hij vertelt, beklijft wel. Die jonge mensen en hun ouders, maar ook hun worsteling, hun zoektocht: waar zit je nou in je leven, waar moet je naartoe, wat zijn je ankers, hoe wordt je perspectief ruimer? Een boek om te lezen en te herlezen.

Annetje Rubens is winkelchef van Athenaeum Haarlem.