Recensie: Herinneringen als littekens

‘Zorg dat niemand je wat kan maken, zegt mama. Val niet op, praat niet hard, maak geen fouten, wees netjes, blijf binnen de lijntjes en wees altijd en overal voorzichtig.’

Dat zegt de moeder van de elfjarige Jesje. Bij Jesje thuis wordt veel gezwegen. En dreigt de stilte doorbroken te worden, dan verstart de blik van haar moeder en wordt de sfeer ijzig. Jesjes moeder laat de gordijnen dicht, zelfs als de zon schijnt, als ze de buitenwereld niet aankan - in Jeska Verstegens bijzondere jeugdroman Ik zal je bewaren.

N.B. Jeska Verstegen was te gast bij de Grote Vriendelijke Podcast.

Jeska Verstegen beschrijft hoe een verborgen oorlogstrauma doorwerkt in volgende generaties. We kennen haar natuurlijk als illustrator, onder andere van Prinses Keteltje. Ik zal je bewaren is haar eerste jeugdroman, én is autobiografisch.

En schrijven kan ze! Op een zachte dromerige toon vertelt ze hoe de introverte Jesje er langzaam maar zeker achterkomt waarom haar moeder zich zo vreemd gedraagt. Haar zoektocht begint wanneer ze door bomma, haar Vlaamse oma, Hesje wordt genoemd en haar moeder niet wil vertellen wie dat is. Ze besluit, net als haar vader, te werk te gaan als een journalist: veel vragen stellen, observeren en lezen. En wanneer ze samen met bomma het familie-album bekijkt, ontrafelt ze steeds meer en meer van haar aangrijpende familiegeschiedenis. Ze ontdekt dat ze joods is, wat een concentratiekamp is, en ze hoort uiteindelijk van bomma wat er is gebeurd met de familie van haar moeder.

Beladen onderwerp

Ik zal je bewaren gaat over een beladen onderwerp, waarvan de littekens nog dagelijks voelbaar zijn, maar het lukt Jeska Verstegen bewonderingswaardig goed de juiste woorden te vinden. Daardoor komt het verhaal wel binnen, maar voelt het niet loodzwaar aan. Jesje registreert veel, maar blijft ook een elfjarig meisje dat vrolijk en fantasievol kan spelen met haar vriendinnetje Lienke en ook met de zwarte kat Moos, die ze tegelijkertijd haar diepste gedachten toevertrouwt:

‘Moos sluipt door de struiken. Sluipen is voor hem heel handig. Honden horen je niet snel en vogels kun je goed besluipen. Ik moet eigenlijk ook sluipen van mama. Ik mag nooit hard praten, nooit uitbundig doen, niet te boos zijn. Alles met “te” ervoor is verkeerd, en wat ik vooral niet mag is opvallen.

Een heel bijzonder boek!

Marieke de Geus is boekverkoper bij boekhandel Het Martyrium