Recensie: Hoe we ons eigen verhaal vertellen

Nu het nog kan kopen mensen in onze winkel stapeltjes boeken om te lezen in hun sociale isolatie. Als ik een moderne tip mag geven: neem ook de drie delen van Rachel Cusks Outline-trilogie mee naar huis. Geweldige boeken over de verhalen die we onszelf vertellen om het leven door te komen.

N.B. Deze bespreking verscheen eerder op Oost Online. Lees ook het fragment uit en de bespreking van Kudos die we eerder op Athenaeum.nl publiceerden.

'Wat fijn dat jullie nog open zijn,' zeggen de klanten die langskomen voor een paar boeken of de krant. Voor veel mensen is zo'n bezoek een fijn stukje normaliteit in een wereld die er opeens behoorlijk anders uitziet. Ze maken een kort praatje, vragen hoe het met de winkel gaat. Sommigen zie je een paar dagen later weer, of de volgende week.

Belangrijke boeken waar je nu de tijd voor heb, dat lijkt het thema te worden hier. Zo verkocht ik iemand al het verzameld werk van de stoïcijn Epictetus, hebben we Oorlog en Vrede een paar keer bijbesteld en weet ik inmiddels wat de Decamarone is, namelijk een Italiaanse klassieker over een groepje vrienden dat zich tijdens een pestuitbraak afzondert (ITA leest er dagelijks online een verhaal uit voor). Ik biecht eerlijk op dat mijn exemplaar van De toverberg er niet aantrekkelijker op is geworden maar ik ben wel door een moderne klassieker heen aan het gaan.

Ik heb het over de Outline-trilogie van Rachel Cusk, die Basje Boer onlangs nog in De Groene besprak als één van de beste werken uit de 21e eeuw. Zelf heb ik het laatste deel, Kudos, eerst gelezen, omdat een vriendin me dat cadeau had gedaan. Deze week heb ik het eerste deel Outline (in het Nederlands Contouren) gelezen en ben ik begonnen aan Transit. Gelukkig maakt de volgorde waarin je de boeken leest niet veel uit. Faye, de hoofdpersoon van de boeken, een schrijver die veel weg heeft van Rachel Cusk zelf, is namelijk juist de minst aanwezige factor. We leren veel meer over alle mensen die ze spreekt, die de schrijver vertellen wie ze zijn.

De trilogie is een verzameling levensverhalen, vertelt door de mensen die dat leven nog door aan het maken zijn. Hoe vatten zij hun bestaan samen? Welke nadrukken leggen ze? Wat laten ze weg of verdraaien ze? En vooral: waarom doen ze dat? In het eerste deel vertelt een Ierse schrijver Faye bijvoorbeeld dat hij pas in Amerika ontdekte dat hij zijn eigen leven vorm kon geven, toen hij een knappe mede-studente op een loopband een dik boek zag lezen. Hij begon meteen met sporten en raakte al zijn fish-and-chips-kilo's kwijt. Toch is hij inmiddels getrouwd met vrouw uit zijn dorp en woont hij weer in Ierland. Wat moet je daarvan denken?

In deze tijd worden al onze verhalen opgeschud en onderbroken. Het kan daarom helemaal geen kwaad om eens goed te kijken naar hoe we ons eigen verhaal vertellen. Het lezen van Cusks trilogie is wat dat betreft confronterend maar ook een vorm van escapisme: dit zijn ook de verhalen die we onszelf voorhielden voordat er een pandemie uitbrak.

Harm Hendrik ten Napel is schrijver, filosoof en boekverkoper. Zijn verhalen en essays verschijnen onder andere in Tirade, De Revisor en de Nederlandse Boekengids. In 2018 verscheen zijn verhalenbundel Om aan te raken [fragment] bij Uitgeverij Querido.