Recensie: Mijn duistere Vanessa: #metoo of liefde?

Als je jezelf ervan overtuigd hebt dat wat er gebeurde tussen jou en je leraar Engels liefde was, wat doe je dan als er andere vrouwen naar voren komen en zeggen dat diezelfde man hen misbruikt heeft? Mijn duistere Vanessa is een indringende psychologische roman. Het soort boek dat je uit moet lezen voordat je er überhaupt rustig over na kan denken. Kate Elizabeth Russells debuut is zo’n boek dat elke man moet lezen. Maar ook elke vrouw. Eigenlijk iedereen dus.

N.B. Deze bespreking verscheen eerder op Oost Online.

Ik keek laatst de documentaireserie over Jeffrey Epstein op Netflix. Epstein, inmiddels overleden, haalde ontelbare hoeveelheden minderjarige meisjes naar zijn huizen om hem (en zijn vriendin) te masseren. Het bleef vaak niet bij ‘slechts’ een massage. De meisjes kregen er $ 200 voor, en als ze een nieuw meisje meenamen nog eens $ 200. Los van het geld begon ik me steeds meer af te vragen waarom deze meisjes, soms jaren lang, maar terug bleven komen. Kon Russell die vraag beantwoorden? Daarom ging ik Mijn duistere Vanessa lezen.

Vanessa, het hoofdpersonage van de roman, begint op jonge leeftijd een affaire met haar docent Engels. De 42-jarige man krijgt haar op vijftienjarige leeftijd door middel van kleine acties en opmerkingen zover hem toe te staan haar aan te raken. Wat volgt is een verhouding die jaren lang aanhoudt. Jarenlang blijft Vanessa in de ban van deze man, ze kan niet wegblijven, maar toch is er een deel van haar wat doorheeft dat wat er gebeurd niet helemaal juist is. Dat niet-juiste komt voort uit het feit dat de man haar ervaringen verdraait: hij raakte haar als eerste aan, en toch beweert hij dat zij de verhouding initieerde. Zij was tenslotte ‘een jong meisje verliefd op haar leraar’. En hij heeft toch altijd gevraagd of het oké was wat hij deed? Of vroeg hij het soms terwijl hij al bezig was? Pas als Vanessa in de dertig is en er meerdere vrouwen naar voren komen en de docent aanwijzen in tijden van #MeToo (2017) moet ze de relatie opnieuw onder de loep nemen.

Als lezer leer je het hele verhaal van Vanessa kennen, van het jaar 2000 tot aan 2017. En toch blijkt het moeilijk vast te stellen wie nou wat initieerde: in hoeverre is de relatie nou ontstaan vanuit misbruik? Russell neemt je zo mee in de draaikolk van emoties dat Vanessa je er bijna van overtuigt dat het inderdaad om een ‘normale’ liefdesverhouding ging. Zo goed is ze in zichzelf, en ons, voor de gek houden. Een roman om niet snel te vergeten dus. Een verhaal om over na te blijven denken, ter harte te nemen en van te leren. Een ongelofelijk sterk debuut.

Kay Brugmans is boekverkoper bij Athenaeum Boekhandel Roeterseiland.