Recensie: Een nieuwe Van der Heijden, een nieuwe vergelijking

Het is altijd volgens een vast ritueel: het nieuwe boek van A.F.Th. van der Heijden wordt aangekondigd, uitgesteld, aangekondigd, uitgesteld - en dan is het er toch opeens. En meteen zie je dan dat er ook weer vier of vijf delen in voorbereiding zijn. In zijn knappe nieuwste roman, Stemvorken, volgen we Zwanet, de echtgenote van Albert Egberts, de hoofdpersoon in de Tandeloze tijd-cyclus. Ze raakt op slag verliefd op Corinne. En dat beslaat dit boek: 888 pagina's lang staat de zoektocht naar die vrouwenliefde, naar elkaars lichamelijkheid, centraal. En dan is de titel een beeld voor een standje dat allang een naam heeft - maar als alles nieuw is, dan moet ook die vorm een nieuwe naam krijgen.

N.B. Deze boekverkopersbespreking is een bewerking van Bob Kappens Radio 4-praatje. Eerder publiceerden we voor uit Stemvorken, maar ook uit De helleveeg en Mooi doodliggen én bespraken we Tonio, Uitverkoren, De ochtendgave en Mooi doodliggen.

Ik ben zelf niet thuis in de vrouwenliefde, dus ik kan daar niet veel over zeggen, maar mijn enige mogelijke kritiekpunt is: er is heel veel seks in dit boek, het gaat maar door, dat is misschien iets te veel. Maar A.F.Th. van der Heijden is een van de beste stilisten in de Nederlandse literatuur, hij kan waanzinnig schrijven en hij verzint heel mooie vergelijkingen. Zo liggen ze dagen, dagenlang in bed, en dat voelt heel natuurlijk aan, en dan ontstaat het titelbeeld en zegt Corinne dat ze aan Paganini moet denken...

‘Gek misschien, [...] maar ik moet ineens aan Paganini denken. Ik las ergens dat hij in zijn landloperstijd optrok met een dronkenlap van een gitarist… en tegen dat ze op een dorpsplein aankwamen om op te treden was de gitarist te beschonken om te spelen. Maar hij wist Paganini altijd wel een interessante aanzet tot een thema te leveren, zodat die een briljant concert kon geven. Zo werkt het misschien met die zuignappentheorie van De Krop. Uit domheid geboren, maar… onze benen gaan ervan zingen.’

... en dan gaat het weer door met het ontdekken. Dit boek gaat verder in deel elf van De tandeloze tijd, er zitten dus nog twee boeken tussen - maar sla Stemvorken zeker niet over.​

Bob Kappen is romanist en literatuurwetenschapper, boekverkoper bellettrie en winkelchef bij Athenaeum Boekhandel Spui.