Recensie: Kunst tegen verveling

‘Wat is kunst? Ik moet het weten voor school.’ Daar begint Ted van Lieshouts nieuwe boek Wat is kunst? Begin een eiland mee. Het is genomineerd voor de Woutertje Pieterseprijs 2021, en dat is alleszins begrijpelijk. Een schrijver stuurt een meisje na die vraag een zelfverzonnen onbewoond eiland op waar ze het antwoord ontdekt, en hun gesprek is aanleiding voor allerlei uitweidingen over ‘mooi’, ‘ijs’, ‘ogen’, ‘tropisch eiland’, ‘bikini’ en ‘kokosnoten’. Die twee verhaallijnen vermaken en informeren op een geheel oorspronkelijke manier. Een boekverkopersbespreking door Daan Stoffelsen.

N.B. De genomineerden van de Woutertje Pieterseprijs 2021 zijn: Selma Noort, Koningskind (Van Rossum-collega Jasmijn Verhees: ‘Mooi opgebouwd, spannend en het verbeeldt het gezegde “een salomonsoordeel vellen”.’), Wat is kunst, Hele verhalen voor een halve soldaat van Benny Lindelauf en Ludwig Volbeda, De fantastische vliegwedstrijd van Tjibbe Veldkamp en Sebastiaan Van Doninck, De naam van mijn vader van Rindert Kromhout, en Charlotte Dematons’ Alfabet (dat Daan Stoffelsen al ‘een ontzettend rijk boek, niet alleen voor kinderen - maar voor mensen’ noemde). De winnaar wordt zaterdag 10 april bekendgemaakt op Radio 1, bij De Taalstaat.

Maar het begint met ‘kunst’. ‘Kunst is alles wat je doet om niet dood te gaan van verveling,’ betoogt de schrijver.

Dat moet je uitleggen, schrijver. En dat doet hij, door dat eiland te bedenken. Ja, even verder gaat het over ‘eilanden’.

Het verhaal met het meisje is heel geestig en scherp - de schrijver laat haar gerust een week in haar sop gaarkoken, of stuurt haar van een tropisch eiland naar de poolcirkel, en dan naar een eiland met andere schipbreukelingen. Ze krijgt handigheid in het maken van bekers van kokosnoten. De dialogen zijn losjes, tegen het brutale aan.

‘Dan weet je nu wat kunst is! Hè? Hoezo? Als alles wat je nodig hebt om in leven te blijven er is (eten, drinken, slaapplaats, veiligheid) ga je dingen doen die ervoor zorgen dat het leven leuker wordt. Al die dingen zijn kunst. Welnee. Kunst is een schilderij of een beeld. Kunst is mooi of er is er maar één van. Oké, wijs dan maar de mooiste kokosnootbeker op het eiland aan. Ja, de mijne. Logisch. Er ís er maar één! Kunst dus!’

Er zijn mooie flessenpostbrieven en er is ruim baan gegeven voor beeld. Ik ben geen fan van de Helvetica en de Cambria, en de terugkerende frase ‘over [onderwerp] gesproken’ is wat saai, maar het geheel werkt heel goed, en Wat is kunst? is bovendien heel leerzaam. Echt een mooi uitgangspunt voor iedereen die nieuwsgierig is naar kunst. Jasmijn Verhees verwoordde het zo: ‘Wat een briljant boek is dit weer van Ted van Lieshout, er is zo veel te ontdekken, het is zo prikkelend geschreven, zo anders dan andere boeken qua opbouw en vormgeving. Ik ben fan :).’ En ik ook!

Daan Stoffelsen is webboekverkoper bij Athenaeum Boekhandel, hoofdredacteur van De Revisor en vader van twee.