Recensie: Manifesto, Bernardine Evaristo's levensverhaal, is een aanmoediging voor schrijvers

Bernardine Evaristo, de winnaar van de Booker Prize 2019 (met Margaret Atwood), schreef een nieuw boek, Manifesto: On Never Given Up (Geef nooit op. Een manifest, de vertaling van Inge Pieters verschijnt 16 november). Het leest als haar levensverhaal met een aanmoediging voor jonge schrijvers: doorzetten, altijd doorgaan, niet opgeven wat je ook overkomt en wie je ook probeert tegen te houden. Elly Ooms, boekverkoper bij Boekhandel Van Rossum zonder schrijfambities, las het alvast en probeerde zich ertoe te verhouden in vier punten en een citaat.

N.B. Lees op Athenaeum.nl een fragment uit Inge Pieters' vertaling, en een fragment uit Evaristo’s bekroonde roman Meisje, vrouw, anders, Fleur Speets bespreking en een toelichting op de vertaling door Lette Vos.

1. Manifesto is echt prachtig en overtuigend in het deel waarin Evaristo vertelt over haar ouders — hij Nigeriaans, zij Iers — en hoe die verschillende culturen met elkaar geleefd hebben.
2. Manifesto is schokkend. Zeker voor een witte lezer die de racistische bejegening van Evaristo niet zelf ervaren heeft: de uitsluiting, de beledigingen, het feit dat anderen in een oogopslag zien en zich ernaar gedragen alsof je er niet bijhoort. Ze illustreert dat uitstekend met het toelatingsproces tot een toneelschool:

   ‘In the first round of auditions I was accepted into a then low-ranking school that I was rightly advised to reject. I reached the second round or waiting lists of some of the top-ranked schools I was desperate to attend, but got no further. At an unforgettable audition at the (now Royal) Central School of Speech and Drama, I was called aside and my teeth and mouth inspected as if I was a horse or cow or, worse, an enslaved person. I can imagine it was because I have a prominent jaw. It was nothing to do with my ability to speak; I have a strong voice and no problems with pronunciation. I remember thinking there must be something wrong with me — rather than with them. How many times do we beat ourselves up when we’re the ones being treated unfairly? My experience was nothing, of course, compared with the routine humiliations of a jobbing actor, for whom rejection based on looks is just another day at the office.’

3. Manifesto is persoonlijk: Evaristo beschrijft de slechte omstandigheden waaronder ze toch doorzette om te schrijven, tot in detail: haar liefdes, haar woonomgeving, haar betaalde werk. Haar liefdesleven voelde als iets te veel, maar ook dat beschrijft ze uitstekend. De zeer dominante dame met wie ze jaren heeft samengewoond, zou een mooi personage zijn.
4. Manifesto is meeslepend. Ik wil geen schrijver worden, dus die drive kan ik niet goed invoelen. Maar Evaristo’s verhaal, over hoe ze steeds het schrijven op de eerste plaats heeft gezet, inspireert toch.

Elly Ooms is boekverkoper bij Boekhandel Van Rossum.