Recensie: Vogelzang speciaal voor jou

De vroege ochtend, bijna licht. In de binnentuin begint een merel te zingen. Helemaal niet erg om daar wakker van te worden. Als het nog zo stil is, het heldere geluid vanuit de vogelkeel, alsof hij speciaal voor jou zingt… Steven Lovatt schreef Birdsong in a Time of Silence (Vogelzang in tijden van stilte in Ine Willems' vertaling), een prachtig boek over vogelzang. Hij weet wel beter. De vogel zingt helemaal niet speciaal voor jou. Lovatt is al zijn hele leven een vogelaar, en weet dat vogels zingen om te overleven. Voortplanting, waarschuwing, op zoek naar voedsel, migratie… allerlei redenen om te zingen.

In de allereerste lockdown in het voorjaar van 2020 begon Lovatt te schrijven aan dit boek. Door de stilte die toen ineens zo opviel omdat het stadsleven vrijwel tot stilstand kwam vielen hem de vogelgeluiden extra op.

Aan de hand van zijn dagelijkse wandelingen, zijn observaties in zijn tuin en zijn kennis van de vogelwereld gaat hij op zoek. Naar wat de vogels zo speciaal maakt, naar wat de relatie is tussen de mens en de natuur, naar het belang van die relatie. Naar hoe er door de eeuwen heen naar vogels werd gekeken en over vogels werd geschreven. En Lovatt zelf schrijft prachtig. Over hoe de vogel schuilt in een storm. Of een vlinder — ooit over nagedacht, wat een vlinder doet als het hard waait? Die zit aan de onderkant van een boomblad en houdt zich stevig vast.

Lovatt ziet een mooie struik, en bedenkt zich dat diezelfde struik voor een vogel iets heel anders is. Huis, hotel, supermarkt, vergaderzaal, restaurant. Met humor, melancholie, scherpte en poëzie neemt hij je mee. Het zijn de gewone vogels om hem heen waarover hij nadenkt. De merel, de kauw, de leeuwerik, de mees. De houtduif, de kauw, de pimpelmees:

‘The next morning dawns bright, and birdsong rings clear in the rinsed air. Through the drawn curtains and the background babble of the radio I hear the wood pigeon earnestly doing his breathing exercises, and the soft, ashy caws of jackdaws mediated by the brickwork. Shinier in the foreground, a blue tit gives its cross, silvered churr from the apple tree whose leaves are lacquered with summer rain, and I catch myself smiling when the sound gives me a picture of him restlessly rotating his blue-capped head like a tiny, caterpillar-powered R2-D2. The news comes over the radio that…
De volgende ochtend breekt stralend aan en de vogelzang klinkt helder door de schoongespoelde lucht. Ondanks de dichte gordijnen en de achtergrondruis van de radio hoor ik de houtduif zich ernstig toeleggen op zijn ademhalingsoefeningen, en het door metselwerk gemoffeld klinkende kaa-kaa van de kauwen. Meer op de voorgrond klinkt de felle, heldere triller van een pimpelmees uit de appelboom, waarvan het blad naglanst van de regen, en ik betrap mezelf erop dat ik glimlach bij het beeld dat hij van zichzelf oproept: rusteloos draaiend met zijn blauwgemutste kopje als een kleine, door rupsbanden aangedreven R2-D2. Op de radio klinkt het nieuwsbericht dat….’

Je gaat ze opnieuw bekijken na lezen van dit boek.
Inmiddels is het weer druk en lawaaierig om ons heen. Maar gelukkig zijn er de ochtenden en de avonden, dan horen we de vogels.

Reny van der Kamp is medewerker van Athenaeum Boekhandel & Nieuwscentrum Spui.