Recensie: Boeken die 450 jaar wetenschapsgeschiedenis schreven - een interessant overzicht

Boeken die geschiedenis schreven is een interessant project van de Leidse universiteitsbibliotheek en het Rijksmuseum van Oudheden, met 26 boeken die ertoe deden, tussen 1548 en 1970. Neem Grotius’ Mare liberum, Huygens’ Horlogium Oscillatorium of Thorbeckes Bijdrage tot de herziening der Grondwet, maar ook internationalere titels van Christian Snouck Hurgronje, Hoesin Djajadiningrat en Anton de Kom. Voor breed geïnteresseerden, liefhebbers van boeken, maar ook voor fans van filosofie of recht, exacte of sociale wetenschappen.

N.B. Lees ook een van de bijdragen uit het boek, Pieta van Beeks stuk over Anna Maria van Schurman, Dissertatio de ingenii muliebris ad doctrinam et meliores litteras aptitudine.

Een commissie van Els Jacobs, Ruurd Halbertsma, Marika Keblusek, Rich Honigs, Frans van Lunteren en Carel Stolker, ondersteund door Kasper van Ommen, Garrelt Verhoeven en Anna de Wit, maakte de keuze van die titels. Het zijn korte essays, ideaal voor op het nachtkastje, maar met kennis geschreven, en mooi geïllustreerd. Je leest er nieuwe informatie over auteurs en boeken die wel vertrouwd klinken.  De auteurs vertellen telkens iets over de schrijver, waarom het boek zo belangrijk is, ook wat boekwetenschappelijke gegevens (‘De uitgave was een knap staaltje vakmanschap van de boekdrukker, met een in rood en zwart gedrukte tekst, in hout gesneden initialen, kop- en staartversieringen en twee uitslaande tabellen.’), en geven je en passant een nieuw perspectief op de wereldgeschiedenis en de wetenschap.

Maar af en toe word je echt verrast. Wat bij mij is blijven hangen is dat de naam van Carl Linnaeus geen latinisering is van een bestaande achternaam, maar dat zijn vader, de man die hem de liefde voor planten had bijgebracht, ermee verwees naar een grote lindeboom in de buurt.

En had ik Scaliger, Descartes, Galilei, Boerhaave, Siebold, Einstein, Huizinga al genoemd? Eigenlijk is mijn enige kritiekpunt dat de stukken zoveel langer hadden mogen zijn.

De aanleiding voor dit boek was het gegeven dat Leiden dit jaar European City of Science is, en tussen de essayisten zitten veel Leidse wetenschappers, maar het was niet bepaald de lotsbeschikking van Leiden om die titel te krijgen. Universiteitshistoricus Pieter Slaman licht dat toe in zijn slotessay: de Nederlandse tolerantie en een uitgever als Elsevier hielpen erbij, maar Leiden was geen geleerdenstad. Dat is het geworden, dankzij die wetenschappers, dankzij hun boeken. Die ontwikkeling is misschien de mooiste om vast te stellen in dit boek, van wetenschap in wording, geboekstaafd in folio’s in knap vakmanschap.

Remon den Ouden is boekverkoper bij Boekhandel Van Rossum.