Recensie: Je zwemt, in de nieuwe Julie Otsuka

Julie Otsuka’s derde roman is uit! The Swimmers gaat, in essentie, over een moeder en dochter en hoe oorlogstrauma hun verhouding tot elkaar en de wereld heeft gevormd.

N.B. De Nederlandse vertaling van Lucie Schaap verschijnt 7 maart - wij publiceren voor. En in 2012 besprak Emmi Schumacher haar The Buddha in the Attic.

De opbouw van The Swimmers is opmerkelijk. De roman is verdeeld in vijf hoofdstukken, waarvan de eerste twee ogenschijnlijk niets te maken hebben met de volgende. In eerste instantie had ik geen idee wat ik aan het lezen was. Een verhaal over een zwembad en zwemmers vloeit voort in de eerste persoon meervoud. De zwemmers vertellen over hun levens en hoe het zwembad hun enige ontspanning is uit hun alledaagse levens. Ze kibbelen, klagen, en nemen de lezer in vertrouwen. Maar opeens veranderd Otsuka van perspectief en lezen we in de tweede persoon enkelvoud over Alice, een dementerende Japans-Amerikaanse vrouw:

‘You wake up one day and you can’t even remember your own name (it’s Alice). But until that day comes you keep your eyes focused on that painted black line on the bottom of your lane and you do what you must: you swim on.’
‘Je wordt op een dag wakker en weet zelfs je eigen naam niet meer (Je heet Alice). Maar tot die dag komt, kijk je strak naar de zwarte doorgetrokken streep op de bodem onder je baan en doe je wat je moet doen: je zwemt.’

The Swimmers is een geslaagd experiment. Otsuka’s stijl werpt nieuw licht op bekende vragen over moederschap en identiteit. De tweede persoon enkelvoud maakt het verhaal aangrijpend en Otsuka’s economische stijl creëert een beklemmende sfeer die je gevangenhoudt op de pagina's, en je vooruit katapulteert in het zich ontvouwende verhaal.

En als je je realiseert dat dit Alice’ verhaal is, kun je niet anders dan je hulpeloos voelen. De dood, het einde van de wereld, het falen van ons lichaam en onze geest ­­- Otsuka is een meester in het presenteren van deze universele problemen, waardoor de lezer haar eigen geestelijke gezondheid en positie in het huidige politieke landschap in twijfel trekt. Wat als, plotseling, de grond onder mijn voeten zou beginnen te barsten?

Ghizlan El Hachimi is boekverkoper Engelse literatuur bij Athenaeum Boekhandel Spui