Recensie: Maar virussen, dat is een ander verhaal - Marc ter Horst laat je de viruswereld ontdekken

Voor grote mensen zijn er natuurlijk al boeken te over over virussen in het algemeen (David Quammens Zoönose bijvoorbeeld of Richard Osinga’s roman ARC) en corona of SARS-COVID19, maar voor iets minder grote mensen is er Viruswereld. Het boek van Marc ter Horst, met illustraties van Wendy Panders, is nu ook genomineerd voor de Woutertje Pieterseprijs 2022. Reden te meer om het te lezen. Viruswereld, met een voorwoord van Marion Koopmans, raakt allerlei aspecten van de viruswereld, van vleermuis tot Spaanse Griep, en is heel leerzaam en geestig. Ook voor grote mensen.

In zes hoofdstukken beschrijft Ter Horst zes virusuitbraken - ‘onze’ corona, SARS, HIV, Spaanse Griep, de pokken en Ebola - en hangt daar toegankelijk (maar niet simplistisch) allerlei feitjes en mechanismen aan. Wat is het verschil met bacteriën, hoe verspreiden ze zich, hoe werken vaccins, hoe je met maar twee volgers de halve mensheid bereikt, waarom je nooit zwerfhonden moet knuffelen, hoe een virus een lockdown beleeft, wat je moet doen om ex-arts te worden, hoelang je erover doet om tot 1 miljard te tellen. Niet alleen heel informatief dus, maar ook met haakjes die je helpen het te begrijpen.

Panders’ grappige illustraties nemen daarbij soms wel de helft van de pagina in beslag, en ze zijn daadwerkelijk illustratief. Ja, ook die tekening van Mega Mindy of van dat virus met een cowboyhoed op. Ik kende haar niet, maar ze illustreert veel meer non-fictie voor kinderen, zoals Palmen op de Noordpool. Het grote verhaal van klimaatverandering (longlist Jan Wolkersprijs, ook met Ter Horst), of Fake! van Annemarie Bon. En ze tekende ook voor De koning gaat verhuizen. En andere gedichten met een kroontje van Annie M.G. Schmidt.

En Ter Horst is erg geestig. Dat begint al met zijn eerste, vertrouwde virusverhaal: ‘Kinderen in Nederland en Vlaanderen krijgen kerstvakantie. De juf ruimt haar bureau op en plakt haar webcam nog eens goed af. “Dat ding is toch nergens goed voor,” denkt ze.’ Wacht maar af.
En hoe planten virussen zich voort? Bij een ‘echt’ levende wezen geldt: ‘Hoe het dat doet maakt niet uit. Via bloemetjes en bijtjes zoals planten doen. Via seks zoals je ouders hebben gedaan. Of door jezelf gewoon in tweeën te delen, zoals bacteriën doen. Bacteriën zijn dus wel levende wezens. En je ouders ook.’ Touché. ‘Maar virussen, dat is een ander verhaal.’ Of als hij uitlegt in welke fases een vaccin wordt goedgekeurd. Fase 3 is ‘een dubbelblind gerandomiseerd placebogecontroleerd onderzoek (ze doen echt alles om indruk te maken, die wetenschappers)’.

Daardoor lees je een effectieve en vermakelijke ontdekkingsreis in een wereld die we aan den lijven hebben ondervonden — maar niet goed kennen. En door zich niet te beperken tot corona, heeft Ter Horst een boek gemaakt dat ook bij de volgende epidemie van pas komt — maar gewoon ook leuk is om te lezen.

Daan Stoffelsen is webboekverkoper bij Athenaeum Boekhandel, recensent en hoofdredacteur van De Revisor. En vader van twee kinderen.