Recensie: Mohana van den Kroonenbergs Dodo is een buitenbeentje in de brugklas

16! De op-een-na-hoogste nieuwe binnenkomer in de Grote Vriendelijke Honderd van de Grote Vriendelijke Podcast is Mohana van den Kroonenbergs debuut voor kinderen: Dodo (2022). In zingende zinnen en spannende scènes zet ze een overtuigende brugklasser neer - Dorian -, die stottert en na een eerste vernedering besluit te zwijgen. Gelukkig vindt hij een echte dodo.

N.B. Op Athenaeum.nl willen we met boekentips, recensies en fragmenten de hele Grote Vriendelijke Honderd recht doen. Alle items staan hier.

Flashbacks, feit en fictie: een dodo-ei uit het museum?

Ik las Dodo voor aan mijn elfjarige - ook een goede zelfleesleeftijd - en merkte hoe lekker de tekst loopt, als ware het een statement tegen de moeite die Dorian zelf heeft met spreken. Zo begint het boek:

‘Vanmorgen, om een uur of tien, heb ik besloten om nooit meer te praten. Het laatste woord dat ik uitsprak, was “Dodo”. Ik had eigenlijk iets anders willen zeggen, maar ik zei “Dodo”.

Het was heel stil, ik herinner me nog hoe vreemd ik dat vond. Het is nooit stil in een klas. Maar hier was het doodstil en iedereen keek naar mij.
Wie zijn dat allemaal? dacht ik.’

Dat is een heel sterk begin, juist door wat Van den Kroonenberg weglaat, de vragen die ze openhoudt, en dat spel speelt ze een boek lang, met flashbacks, met feit en fictie. Steelt brugklasser Dorian écht een dodo-ei bij het museum? Broedt hij hem echt uit? Praat zo’n vogel? Dat lijken vragen met evidente antwoorden, maar binnen de roman keken de elfjarige en ik elkaar regelmatig even aan: verzint hij dit nu? Even lijken de cursieve passages - geschreven in een schriftje - houvast te geven: dit is verzonnen. Maar even later huppelt Dodo zonder scheve letter door Dorians werkelijkheid. En: moet beste vriend Ramses hem echt niet meer? Waarom heeft hij geen contact meer met Nikita?

Het fabeldier draait traagt zijn kop

Tegelijk blijft er heel veel moois tussen die vragen schemeren:

‘Mijn fiets ligt naast me op de grond. Het voorwiel draait nog. Ik sta in het bos en kijk omhoog naar onze hut. De lucht boven de vlonders, boven de groene boomtoppen die daar zo zachtjes wiegen, is prachtig blauw en trekt zich nergens wat van aan. Ook de wolken weten van niks. Die zijn er gewoon. Ze hangen boven mijn hoofd alsof er niets gebeurd is. Als je lang naar ze kijkt, zie je ze veranderen: het fabeldier draait traag zijn kop. Terwijl er een vleugel aangroeit, verdwijnt er een oog.’

Fabeldieren doen ertoe. Van den Kroonenberg schetst de idyllische zomer van Ramses en Dorian en Nikita en Sabine, met bubblegum en een geweldige boomhut en een gitaar, en de hardnekkige weken daarna, waarin Dorian weigert te spreken en wegzakt in een fantasie. Fantasie, toch? Ongemak - krijgt hij hier niet nog grotere problemen mee? - strijdt met mededogen, maar de warmte overheerst, en hoewel Dodo over stotteren gaat, pesten, vriendschap, liefde, eenzaamheid, en zelfs een beetje racisme, blijft het licht en komt het goed.

Van den Kroonenberg (1967) trad op tijdens de Grote Vriendelijke Pakjesavond 2022 - de bekendmaking van de Honderd -, vanaf 14:30. Daar vertelt ze over de autobiografische wortels van Dodo, en hoe ze een boek wilde schrijven over een stotteraar die de held is, en hoe ze geïnspireerd werd door het verhaal van Lewis Carroll, ook stotteraar. Niet daar besproken: Van den Kroonenberg is ook beeldhouwer, en debuteerde in de volwassenliteratuur met de verhalenbundel Moorddiner (2010). Dat boek las ik niet, maar dat ze een sterk en veelzijdig kunstenaar is, maakt Dodo wel duidelijk met dit fantasievolle, rijke boek over een buitenbeentje in de brugklas.

Daan Stoffelsen is webredacteur van Athenaeum.nl en vader van twee.