Recensie: 2010: de crisis verdiept zich/biedt kansen – en andere trends en voorspellingen

Met nog minder dan een halve maand te gaan wordt de vraag steeds relevanter: wat heeft het nieuwe jaar te bieden? Gelukkig biedt het Nieuwscentrum antwoorden. Met het nieuwe nummer van Second Sight, het blad voor trendwatchers, en The World in 2010, de traditionele eindejaarsuitgave van The Economist, en de Nederlandse co-uitgave FD.Outlook: De wereld in 2010. Wat mogen we verwachten? Een verdieping van de crisis, de neergang van sociaaldemocratische partijen, een op kleinschaligheid gerichte klant, en meer gevoel en duurzaamheid. En wat hebben we nodig? Nuchterheid, zegt daan stoffelsen.

Dat is althans het gevoel dat vooral opkomt bij de uitspraken van trendwachter van het jaar (afgekort TWOTY – dit zal niet de laatste afkorting van deze recensie zijn), Adjiedj Bakas. Wist u dat 2010 het Chinese jaar van de witte tijger is? 'Van oudsher staat het jaar van de tijger voor hard, moeizaam, onrustig, met veel onverwachte wendingen, wisseling van leiderschap, economische transitie en agressie.' Bakas verwacht in 2010 meer aandacht voor spiritualiteit en meer kritiek op decadentie. En China is in meer zijn referentiepunt: 'We zijn te ver doorgeschoten in onze democratie. Al die idiote inspraak overal, vijftig jaar kissebissen over een snelweg [...]. In China is een totalitair bestuur, dat kan een brug te ver zijn, maar het systeem levert tenminste wel wat de burgers verlangen.'

Volgens The Economist (en dus ook FD.Outlook, die de profielen van The Economist overnam) is 2010 voor China vooral het jaar waarin een nieuw vijfjarenplan moet worden vastgesteld, met meer aandacht voor CO2-reductie, en tegen de achtergrond van een mindere groei door de crisis. De groei zal meer moeten komen van consumptie dan productie en infrastructuur, en zal afvlakken. Dat is niet erg, betoogt Pam Woodall: 'Slower future growth, based on more domestic spending and a smaller trade surplus, would direct China to a more sustainable path.' Maar de economie is niet het enige waar president Hu Jintao en premier Wen Jiabao (hun opvolging staat voor 2012 en 2013 gepland, de jaren van de draak en de slang), en vooralsnog is er een grotere zorg voor de etnische strubbelingen: 'The authorities fear that a relaxation of security measures could end in more violence. October 2010 will mark the 60th anniversary of China's invasion of Tibet, Mr Hu will not be able to let down his guard.'

Minder drastisch advies dan dat van Bakas komt van de redactie van Het Financieele Dagblad. 'De patiënt gered, de dokter overleden' – de overheid is er niet goed aan toe na een jaar van financiële steun aan banken. De overheid moet snoeien, zo'n 35 miljard, 6,5% van het bruto binnenlands product, maar zeg nu zelf: dat is ongeveer het welvaartsniveau van vijf jaar geleden. Was het toen zo slecht? FD pleit verder voor een kleine overheid, en meer verantwoordelijkheid voor de burger, en betoogt dat een afgeslankte financiële sector geen probleem hoeft te zijn. In de jaren tachtig verloren we een zware Nederlandse industrie; daarvoor in de plaats kwamen slimme, hoogwaardige bedrijven terug.

Dat is de nuchtere toon die de Nederlander waardeert, maar dat hoeft niet te betekenen dat de TWOTY en zijn mede-TW's (Second Sight voert er liefst 68 op) onverstandige dingen zeggen. De politieke veranderingen zijn redelijk goed te voorspellen, en daarin zijn de voorspellers dan ook unaniem: verlies voor sociaaldemocraten in Nederland en Groot-Brittannië, en Obama zal de Democratische meerderheid in het Congres verliezen. Jan Latten van het CBS : 'De gemeenteraadsverkiezingen van 2010 zullen een sterke politieke betrokkenheid laten zien en ook veel onvrede. Alles wijst erop dat dit zal culmineren in een aardverschuiving in het politieke landschap.' En de crisis dwingt consumenten tot soberheid, dus kleinschaligheid, gezelligheid (hoewel Paul Schnabel nog steeds gelooft dat individualisering de belangrijkste trend blijft) en duurzaamheid, ofwel tot een mentaliteitsverandering.

Ondanks of misschien wel dankzij die rigoureuze mentaliteitsverandering wordt dit allemaal belangrijker: WOM (word-of-mouth), prosumentisme (producerende consumenten), Nu-Nerdism (?), Digital Lifestyle (zonder apparaten zijn we nergens), DIY-food (Do It Yourself?). Maar er blijft ook veel hetzelfde. Als je de advertentiebaas van De Persgroep (de Volkskrant, Algemeen Dagblad, De Morgen) vraagt of 2010 een goed jaar voor zijn kranten wordt, dan zegt hij volmondig ja. Want ondanks dat mensen minder te besteden krijgen, zullen ze toch voor hoogwaardige producten vallen die 'met liefde en passie zijn gemaakt'. Ook in 2010 zullen mensen van hoog tot laag zich feliciteren met zichzelf en de trends en voorspellingen naar zich toepraten.

Met name wereldleiders. The Economist wisselt de scherpe analyses namelijk af met bijdragen van Barosso (Over de klimaatdoelen: 'The commission will do everything in its power to ensure that, in 2010, we get off to a good start.') Medvedev ('We have already intensified our efforts to promote science and research in those fields. [...] Needless to say we must rely on political and diplomatic, rather than military, tools in resolving conflicts.'), Shakira ('I refuse to believe that it isn't possible to educate every child.') de Indonesische president Yudhoyono ('A confluence of civilisations is entirely possible.')...

Om deze klaagzang positief af te sluiten: in een hoekje van de bijlage van The Economist staat wat ze vorig jaar goed, en wat niet hebben voorspeld. Het valt mee. De recessie, Obama's harde neerkomst op aarde – The Economist voorspelde het, maar ook de dood van het Lissabonverdrag. En er was vorig jaar geen woord over het belang van de G20 of de bonnetjesaffaire in Groot-Brittannië. In lijn van wat de Amerika-correspondent van Second Sight over microtrends zei ('het is geen rocket science, het zijn heerlijke inspiratiebronnen die je op nieuwe ideeën brengen'), kunnen we vaststellen dat voorspellen een aangenaam spel is waar we niet te veel over na moeten denken en niet te veel waarde aan moeten hechten.

Daan Stoffelsen is webboekverkoper bij Athenaeum Boekhandel.

Besproken tijdschriften

€ 7,50

The World in 2010 (The Economist)
24th edition of The Economist's annual collection of predictions for the year ahead—with views from journalists, politicians and business people.

€ 7,95

FD.Outlook
De profielen van The Economist, interview Aboutaleb, de nieuwe manager, de nieuwe overheid, en meer.

€ 10,00

Second Sight
Crisisjaar 2010 + trends 2010-2019 + wat is IN en wat is UIT in 2010? + profielen van 68 trendprofessionals en hun visie op de toekomst.