Recensie: Liefde in tijden van onbegrip

Boze stiefmoeders en –vaders zijn er in de literatuur genoeg te vinden: liefdevolle stiefouders komen minder vaak voor. Maar in Spooner, de nieuwe, lijvige roman van de Amerikaanse schrijver Pete Dexter, is de goedhartige, welwillende stiefvader juist prominent aanwezig. Spooner beschrijft de bewogen levensloop van titelheld Warren Spooner, en de liefdevolle maar moeizame relatie die hij heeft met zijn stiefvader, Calmer Ottosson. Het leven van Spooner en zijn familie wordt getekend door financieel noodweer, onbesuisd begonnen vechtpartijen en aftakelende huisdieren – maar het is de relatie tussen Spooner en Calmer die het zwaartepunt vormt van beider levens, en van de roman Spooner, zegt emmi schumacher.

In de visie van Dexter is de wereld een goochelaarshoed waar de ene ramp na de andere uit tevoorschijn komt (‘every time things changed everything got worse’), en het leven van Spooner is dan ook chaotisch, onvoorspelbaar, hard, en vooral gewelddadig. Net als in zijn eerdere werk gaat Dexter het beschrijven van lichamelijk letsel niet uit de weg, vooral niet in het geval van zijn hoofdrolspeler. Spooner, die de neiging heeft elke situatie op scherp te zetten, gaat al verwondingen verzamelend door het leven en moet voortdurend worden opgelapt middels al even pijnlijke operaties. Het is alsof de emotionele schade die de wereld aanricht gelijk loopt aan de lichamelijke: Dexters personages zijn letterlijk getekend door het leven. Dit alles wil echter niet zeggen dat Spooner een zwaarmoedig boek is. De gebeurtenissen worden met een ironische distantie gerapporteerd, op een half geamuseerde, half serieuze toon, en de (zwarte) humor is nooit ver te zoeken:

‘The new baby was called Phillip Whitlow, after Spooner’s mother’s father, and was born without any ordeal to speak of, leaving Spooner the undisputed champion of nearly killing his mother in childbirth. In a family of exceptional children, Spooner had that to hold onto, and his throwing arm.’

Vanaf zijn zeer moeizame geboorte is Spooner het zorgenkindje van de familie, en vooral een zorg voor zijn stiefvader. Calmer is normaliter goed in het oplossen van problemen: hij overziet een situatie, ziet waar het mis gaat, en handelt daar zonder aarzelen dan naar. Maar in het geval van Spooner werkt deze aanpak niet, omdat Spooner denkt en handelt volgens een volstrekt eigen logica. De machinerie in Spooners hoofd werkt op een manier die zijn stiefvader niet begrijpt, en het is voor Calmer onmogelijk een kijkje in dat hoofd te nemen om te zien waar het spaak loopt.

Calmer doet zijn uiterste best om zijn stiefzoon te begrijpen, en Spooner van zijn kant probeert zijn drijfveren wel duidelijk te maken maar slaagt daar nooit helemaal in. De verschillen tussen de twee zorgen ervoor dat ze een leven lang verwoede maar gedoemde pogingen doen tot wat ze allebei zo graag willen: dichter bij elkaar komen. In een tekenende scène, waarin Calmer zijn stiefzoon opzoekt in het ziekenhuis na een wel heel slecht afgelopen vechtpartij, wordt deze eeuwige worsteling pijnlijk duidelijk:

‘Presently, though, he stood up and gently fingered the bandages around Spooner’s head, like a blind man picking out a melon, then patted Spooner’s shoulder (…) it moved Spooner, and for a little while he did not trust himself to talk.
Calmer continued to watch him, and then finally he found the words.
“Why this?”
Why this?
Spooner tried to think. “It’s just the way things turned out,” he said.'

De relatie tussen Spooner en Calmer, en de frustratie, teleurstelling en liefde die onder de oppervlakte sluimeren, worden door Dexter beschreven op een manier die intense emoties voelbaar maakt, maar nooit vervalt in sentimentaliteit. Met zijn ironische toon aan de ene kant en een oprechte begaandheid met zijn personages aan de andere treft hij een intrigerende balans. Zo zorgt de liefde tussen een stiefvader en zoon in een harde en genadeloze wereld voor een bitterzoete nasmaak.

Emmi Schumacher studeerde Engels en Amerikanistiek. Ze is boekverkoper bij Athenaeum Boekhandel.