Recensie: Reis-, lees- en levenslust

'Travel' is het thema van deze editie van het historische tijdschrift Lapham's Quarterly - een thema dat aan aandacht bepaald niet tekort komt, zou je denken. En dat al veel te vaak op weinig inspirerende wijze aan de orde komt in veel te veel tijdschriften die je niet zou willen lezen. Maar Lapham's Quarterly wél. Waarom? Omdat de liefde voor reizen en (reis)literatuur, van Herodotus tot Kapuscinski, ervanaf spat, zegt joop hopster.

Lapham's Quarterly besteedt geen aandacht aan backpackers, zonovergoten-maar-ongerepte stranden of off the beaten track-tips: het is geheel gewijd aan (reis)literatuur. Literatuur van de laatste drie millennia, om preciezer te zijn, allemaal in Engelse vertaling. Een bloemlezing van oude stukken, met als toegift een handvol speciaal geschreven nieuwe bijdragen. Zo vind je tussen usual suspects als Herodotus, Marco Polo, Jack Kerouac, Ryszard Kapuscinski en (natuurlijk!) de Baedeker ook onbekendere stukken van Lucianus, Wu Cheng'en, Ibn Battuta, Matsuo Basho, Laurence Sterne en Italo Calvino. En over Petrarca's beklimming van de Mont Ventoux in 1336 hoor je misschien vaak, maar hier kun je zijn beschrijving eindelijk eens integraal lezen.

Onder de nieuwe bijdragen een stuk van Lewis H. Lapham zelf over de Grand Tour: hij maakte er in 1954 zelf één, en brengt die in verband met het fenomeen in de laatste paar eeuwen. D. Graham Burnett verbindt in zijn essay vroegmoderne reislustigheid soepel met de Wetenschappelijke en de Industriële Revolutie en het negentiende-eeuwse imperialisme van de grote Europese mogendheden. Simon Winchester daarentegen schrijft strikt genomen nauwelijks over reizen, maar vooral over waarom de bewoners van het eiland Tristan da Cunha hem tot persona non grata verklaarden en het bezoek tot hun eiland ontzegden, terwijl hij vlak voor de kust aan boord lag - maar het is als verhaal misschien wel het mooiste uit deze editie.

Het kan zijn dat je liever Polybius' relaas over Hannibal's Alpen-overtocht in 218 voor Christus had gelezen dan dat van Livius. Wellicht mis je bepaalde auteurs of vind je andere ten onrechte opgenomen, of de Middeleeuwen te weinig recht gedaan. Kan allemaal waar zijn - maar wie van reisliteratuur houdt, heeft hier genoeg te ontdekken.

Verdere charmes van deze travel-editie Lapham's Quarterly zijn de afbeeldingen van oude kaarten (al-Idrisi's wereldkaart uit de twaalfde eeuw, Abraham Ortelius' kaart van IJsland uit 1585 of de route van Marco Polo) en de vele varia en staatjes met opmerkelijkheden: de zeventiende-eeuwse en huidige essentialia voor een Grand Tour naast elkaar (p. 44); de Odyssee als ganzenbordspel (p. 147); een toen-en-nu-vergelijking van populaire souvenirs uit verschillende steden (p. 105); en wat nam Queen Elizabeth I in 1562 eigenlijk allemaal mee op reis? (p. 175).

En, voor wie ervan houdt, de vele losse citaten over reizen: 'Travelers, poets, and liars are three words all of one significance' (Richard Braithwaite, 1631); 'Traveling is like flirting with life. It's like saying, "I would stay here and love you, but I have to go; this is my station"' (Lisa St. Aubin de Terán, 1989); 'I haven't been everywhere, but it's on my list' (Susan Sontag, 1977). Je zou er bijna aan toevoegen: 'I haven't read everything, but it's on my list' - daarbij vormt dit nummer van Lapham's Quarterly een mooi startpunt.

Wie zich afvraagt of het nodig is om dit tijdschrift (in boekvorm) te lezen, doet er goed aan iets anders aan te schaffen. Maar als je van lezen, reizen of geschiedenis houdt, ben je een dief van je eigen levenslust als je dit nummer van Lapham's Quarterly laat liggen.

N.B. Wie vrijblijvend een kijkje wil nemen, vindt op laphamsquarterly.org/ een deel van de stukken uit de edities van Lapham's Quarterly. Binnenkort verschijnt ook het najaarsnummer, over 'Medicine', van Avicenna tot Pasteur en Susan Sontag. Ironisch genoeg bespreekt Virginia Woolf erin het gebrek aan literatuur over geneeskunde.

Joop Hopster is redacteur van het Historisch Café.