Recensie: De journalist als chroniqueur

Geert Mak is gasthoofdredacteur van de zomereditie van Historisch Nieuwsblad. Wat levert dat op? Zes mooie grote artikelen over journalisten en verslaggevers uit de afgelopen anderhalve eeuw (inspiratiebronnen van Mak) geven het blad meer samenhang dan gewoonlijk, en verder is deze editie een typisch en herkenbaar Historisch Nieuwsblad — als alle andere, maar met een vleugje extra. Fijn om eens te zien dat een marketingstrategie prima samengaat met een interessant tijdschrift. Door joop hopster.

In de zomer van 2008 publiceerde Historisch Nieuwsblad de glossy Maarten!: een Historisch Nieuwsblad dat geheel in het teken stond van de Utrechtse historicus Maarten van Rossem. Dit was een parodie op de vele andere glossies van de laatste jaren, maar vooral een succesvolle marketingstunt (in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Gerda, die exact het omgekeerde bleek van een succesvolle marketingstunt). Maarten! was zelfs zo'n succes dat een jaar later Maarten goes America verscheen, waarna de website maartenonline.nl de lucht in ging en de Maarten nu zelfs elke twee maanden gaat uitkomen.

Geert Mak: de journalist als chroniqueur
De glossy Geert! lijkt er niet te komen. Deze zomer verscheen er wel een light-versie: Geert Mak is gasthoofdredacteur van het zomernummer van Historisch Nieuwsblad. Mak beïnvloedde vooral het thema van deze editie: de journalist als chroniqueur. Journalisten geven 'de eerste versie van de geschiedenis' en historici een latere; dat is volgens Mak het voornaamste verschil. Journalisten zijn historici-met-hardere-deadlines.

Mak koos zes inspirerende voorbeelden: grote artikelen (elk zo'n 8 pagina's) behandelen Émile Zola (J'accuse!), Joseph Roth (Radetzkymarsch (Radetzkymars) en nog heel veel meer), fotograaf en Magnum-oprichter Henri Cartier-Bresson, de Amerikaanse tv- en radio-grootheid uit de Koude Oorlog Ed Murrow (niet geheel terecht bekend als degene die de publieke opinie deed omslaan in het nadeel van de Amerikaanse communistenjager Joseph McCarthy), de eerste beroemde vrouwelijke oorlogscorrespondent Martha Gellhorn en de Nederlandse enfant terrible Willem Oltmans. Het stuk over Joseph Roth is van Mak zelf, de andere zijn van andere auteurs. Alle zijn ruim voorzien van foto's — iets wat Historisch Nieuwsblad al langere tijd een mooi voorbeeld van beeldende geschiedjournalistiek maakt — en bij het artikel over Cartier-Bresson is dat natuurlijk al helemaal een zegen.

Lang en diepgravend, actueel en af en toe iets te 2.0

Al jaren erg fijn aan Historisch Nieuwsblad is dat bij elk groot artikel een kolom 'Meer lezen' staat, met in dit geval tips voor meer literatuur van en over de zes verslaggevers. Boeken van deze journalisten die nog verkrijgbaar zijn, de laatste en/of beste biografie, websites, etc. Zo hoort het.

Is er dan niets aan te merken op deze editie van Historisch Nieuwsblad? Natuurlijk wel. De artikelen, ook dit nummer, over de stellingen waarop lezers ('Journalisten schrijven beter over geschiedenis dan historici') of een panel van historici ('Verbreek banden met Suriname als Bouterse president wordt') worden uitgenodigd te reageren, kunnen me zoals meestal weinig bekoren. Ze leveren vooral meningen op in de vorm van korte citaten, terwijl ze wél ruimte innemen die je ook met iets interessanters had kunnen vullen. Misschien ben ik gewoon niet 2.0 genoeg voor dit soort rubrieken.

De kracht van Historisch Nieuwsblad zit 'm voor mij vooral in de combinatie van langere artikelen met veel recensies (die overigens best wat langer mogen) en 'signalementen' (idem). Ook aardig zijn de bijdragen over 'actualiteiten' (voor zover je daar in een historisch tijdschrift van kunt spreken) uit verschillende Europese landen. Dat Litouwers deze maand een veldslag uit de vijftiende eeuw herdenken (wie versloegen ze dan, en waarom herdenken ze dat nu nog?), dat Suriname nu een state of the art-archief heeft (wat is er dan misgegaan doordat dat er voorheen kennelijk niet was?) en dat Marokko de Spaanse enclaves Ceuta en Melilla nog steeds/opnieuw terug wil van Spanje (waarom zitten die Spanjaarden daar eigenlijk nog steeds, en waarom doen ze zo moeilijk over teruggave?) — dat lees ik graag.

Joop Hopster is redacteur van het Historisch Café en werkzaam bij Athenaeum Boekhandel als rubrieksbeheerder Geschiedenis en Politiek.

Wie volgt?

In deze zomereditie met Geert Mak als gasthoofdredacteur zijn de goede kanten van Historisch Nieuwsblad alleen versterkt door een samenhangende kern van mooie, grote, fraai geïllustreerde artikelen — met de bijbehorende leestips. Kortom: dit smaakt naar meer. Ik stem voor Hofland als opvolger van Mak. Maar geef hem alsjeblieft geen eigen glossy: Henk! klinkt nergens naar en H.J.A.! zou potsierlijk zijn. Vraag hem net als Mak als gasthoofdredacteur.

Joop Hopster is redacteur van het Historisch Café en werkzaam bij Athenaeum Boekhandel als rubrieksbeheerder Geschiedenis en Politiek.