Recensie: Het senior kunsttijdschrift

Artforum, dat sinds 1962 bestaat en zijn achtenveertigste jaargang beleeft, is een van de oudste en meest gevestigde kunstmagazines. De kracht van het Amerikaanse tijdschrift is het internationale bereik. Wat The Economist in politiek-economisch en de New York Review of Books in literair-maatschappelijk opzicht betekent, geldt voor Artforum op het gebied van de beeldende kunsten: het wordt gelezen door makers en gebruikers aan beide kanten van de Atlantische Oceaan. Door joost divendal.

Een bijzondere overeenkomst met Economist en NYRB vormen de informatieve advertenties van galerieën, waar de andere twee bladen respectievelijk ngo’s en universiteiten en universiteitsuitgeverijen als adverteerders hebben. In Artforum zijn ze wel zeer ruim aanwezig, op maar liefst 180 van de 220 bladzijden langspeelplaatformaat. Ook de agendarubrieken zijn commerciële pleisterplaatsen, waar zich niet de eerste de beste exposant mag ophouden. Een actieve agendaredactie exploiteert naast het blad een nog actuelere website (www.artforum.com), die na registratie gratis toegankelijk is. Onder Nederland staan onder meer Nouvelles Images, Diana Stigter en Torch, en op de site zijn nog veel meer namen te vinden.

Ook in Artforum verwijlt de lezer soms langer tussen de gevarieerde en informatieve advertenties dan in de redactionele kolommen. Het laatste nummer (Jaargang XLVIII, nr. 6, februari 2010), met tientallen veelal paginavullende betaalde galerie-uitingen, laat, vergeleken met een oud nummer van enkele jaren geleden, zien dat tekeningen ongekend populair zijn. Fotografie neemt een bescheidener plaats in dan in de design- en fashionbladen. Olie en aquarel, grafiek, installaties – je kunt er niet per se een representatief beeld aan ontlenen van de stand van zaken in de beeldende kunsten, maar je weet meteen wat er wereldwijd geëxposeerd wordt. Van de oude meesters via Roy Lichtenstein tot de hedendaagse Vietnamese performer Danh Vo (met lege ruimten tegenover granieten objecten, ontmantelde huisraad en straatfotografie) – het is dezer dagen ergens ter wereld te bekijken. Als er in deze advertenties al een trend uitspringt, dan zijn het de vergrote krantenberichten en -columns die hier en daar voor zich moeten spreken, anders dan de eigenhandige collages of druksels uit vroeger tijden. Verder vallen de talloze kunstbeurzen op, die als een circus van plaats naar plaats reizen en in advertentieland de overhand hebben.

Danh Vo, uit de galerie-rubrieken, is ook goed voor journalistieke aandacht, die zich verder richt op onder anderen de Hollywood-blockbuster Avatar, de Amerikaanse feministische filmauteur Kaja Silverman (over de wisselwerking tussen cinema en literatuur plus schilderkunst), de Amerikaanse componist John Cage en de Nederlandse maker van sculpturen en monumentale kunst Folkert de Jong (t/m 11 april te zien in het Groninger Museum).

Beknopte recensies bieden een brede bloemlezing aan beschouwingen; onder meer van de hand van de Noorse kunsthistorica Ina Blom (bestsellerschrijver over Ray Johnson, beoefenaar van de mail-art met stempels en kopieën) en van de Nederlandse Saskia van der Kroef (werkzaam voor de Europese kunstbiënnale Manifesta).

Met de up-to-date-site, de internationale uitstraling en de senior-status springt Artforum er tussen de vakbladen redelijk uit. Die positie heeft de uitgever versterkt met een zusterblad, Bookforum (ook bij Athenaeum verkrijgbaar), sinds begin jaren negentig onderdeel van Artforum, sinds 1998 zelfstandig en sinds 2005 vijf keer per jaar verschijnend. De concurrentie mag dan niet zo moordend zijn als die onder de mode- en fotografiemagazines, toch valt er wel wat te duchten van titels met soortgelijke pretenties, zoals The Art Newspaper (hoewel meer een krant met nieuwsberichten), ARTnews, Art World en Art in America. Deze oudere en jongere bladen hebben bovendien natuurlijk ook hun sites en communities opgetuigd.

Valt zo’n winter/voorjaarnummer van Artforum als het huidige qua totale omvang en redactionele inhoud misschien wat tegen, de alomvattendheid is vertrouwd, en de trouwe lezer weet de traditionele zomereditie in het vooruitzicht. Dan staat het kunstseizoen in volle bloei en pakt de kunstredactie wél uit.

Joost Divendal is journalist en schrijver over onder meer kunst in Venetië en de rest van de wereld. De doge van Venetië is zijn nieuwste boek.