Recensie: Na hen de zondvloed

2010: instortende huizenprijzen, verdampende pensioenen en hoge werkloosheid. David Willetts heeft in The Pinch wat moeite de babyboomers (generatie ’45-’65) zelfzucht te verwijten, maar ze zijn als generatie volgens hem wel dé oorzaak van het economisch ongunstige toekomstperspectief. De ondertitel? How the Baby Boomers Stole Their Children's Future — and why they should give it back. Willetts, zelf boomer en prominent lid van The Conservative Party in Groot-Brittanië, laat zien dat duurzaamheid niet louter het domein is van de recente milieubeweging, maar ook een sterk sociaal-economische betekenis kan hebben. ‘Good government values the future; bad government takes from it.’ Door pieter wybenga.

In feite is het meer het groen van de Nederlandse Christendemocraten waar Willetts achter staat, want ‘the family is key’. De kern van het probleem, aldus Willetts, is dat er te weinig waarde gehecht wordt aan het welzijn van toekomstige generaties. Mede debet hieraan is de individualisering — een uitvinding van de babyboomers. De banden tussen de verschillende generaties moeten weer worden aangehaald. En waar anders dan in gezinnen en families bevindt zich de bron van die banden? De kunst is echter om ons niet alleen om eigen kinderen, ouders en kleinkinderen te bekommeren. Willetts ziet hier een belangrijke rol voor de politiek en de staat als sturende actoren weggelegd. Voorwaarde is dat het invloedrijkste (want grootste) deel van het electoraat, de babyboomers, niet zelfzuchtig stemt.

‘This book is not cynical about such political power, assuming that it must always be used selfishly to favour one’s own generation. We are not just solitary individuals voting for our personal interest. We are members of families and inheritors of generations stretching back in time. The book is not an attack on baby boomers — it is an appeal to them about how they use this power. It is an appeal which rests on the deepest human instincts.’

De pensioenleeftijd gewoon naar 67 dus? Misschien. Willetts doet in feite verrassend weinig politieke uitspraken. Dat maakt het boek ook interressant voor buiten de Engelse landsgrenzen. Bovendien mag hij dan veel van zijn stellingen staven met kwantitatief onderzoek van eigen bodem, de boodschap is uitermate universeel, getuige de afsluitende zin van het bovenstaande citaat. Willetts heeft groot vertrouwen in die ‘human instincts’ en in ‘moral sense’. Hij gaat ervan uit dat mensen beseffen dat de verschillende generaties elkaar nodig hebben en kunnen versterken; het principe van wederkerigheid. Hij verwoordt het met een simpele, maar treffende metafoor: ‘The bread which you might eat as a pensioner in twenty years’ time does not exist yet.’ Daar heb je nu eenmaal een jongere generatie bakkers voor nodig.

Op dit sociaal-maatschappelijke terrein, bij zijn oproep tot het sluiten van een sociaal contract tussen generaties, is The Pinch het sterkst. De bewijslast dat de babyboomers zichzelf hebben verrijkt ten koste van de toekomst is soms wankeler. ‘There are good reasons to believe,’ zegt Willetts, dat het leeuwendeel van het nationale kapitaal zich op hun bankrekeningen ophoopt. Kristalhelder bewijs is er natuurlijk niet bij dergelijk langdurige macro-economische processen, er zijn vast uiteenlopende oorzaken. Toch overtuigt Willetts als hij stelt dat de babyboomers in feite ‘all the luck’ hebben gehad. Ze stapten in de huizenmarkt toen de prijzen laag waren, zagen vervolgens hun huizen in waarde verveelvoudigen terwijl hun leningen verdampten door hoge inflatie en waren verzekerd van gunstige pensioenregelingen. En dit alles is terug te voeren op één oorzaak, aldus Willetts: de omvang van hun generatie.

Toevallig gevolg van omvang of bewust schuldig aan zelfverrijking, de priemende vinger bibbert wat in The Pinch. Het is hoe dan ook funest geweest dat de generatie babyboomers in economische hoogtijdagen voornamelijk geld zijn gaan spenderen (bijvoorbeeld lenen tegen ficiteve huizenprijzen), in plaats van sparen voor de toekomst, wanneer ze allemaal met pensioen gaan. Die toekomst breekt nu aan en de generaties na hen gaan het lastig krijgen. Nu de zondvloed dreigt is het aldus Willetts aan diezelfde babyboomers om hem een halt toe te roepen.

Pieter Wybenga is historicus. Hij is werkzaam als subsidieadviseur voor het onderwijs en bespreekt literatuur voor Recensieweb.nl.