Recensie: Zijn er nog vragen?

By Nightfall (vertaald door Marijke Versluys), de nieuwste van Michael Cunningham, draait om drie zoekende mensen: Peter Harris, ‘respected but not feared’ als kunsthandelaar met bescheiden succes, zijn vrouw Rebecca, en haar veel jongere broer, Mizzy, die eigenlijk Ethan heet maar door de familie ‘the mistake’ wordt genoemd omdat hij een nakomertje is. De twintiger Mizzy, met een drugsverleden en een onzekere toekomst, komt bij Peter en Rebecca logeren en schopt de verhoudingen tussen hemzelf en Peter, Peter en Rebecca, en Peter en zo ongeveer diens hele leven overhoop. Met grote verwarring tot gevolg. Door emmi schumacher.

Hoewel het plot opgetrokken is rond de verwikkelingen tussen Peter, Rebecca en haar broertje ligt het emotionele zwaartepunt van de roman duidelijk bij de eerste. De lezer brengt veel tijd door in Peters hoofd, een nogal chaotische en verwarrende plek. Peter, wiens sluimerende gevoelens van twijfel en onbestemdheid door Mizzy’s verblijf op hol slaan, wordt overrompeld door vragen. Vragen over zijn leven, waar eigenlijk geen antwoord op is (‘how much of his life does Peter spend waiting for someone to make an entrance?’), vragen aan zichzelf, over zichzelf (‘did you, Peter, have mercy on your parents?’). Hij stelt vragen aan zijn vrouw (‘Rebecca, why would you be looking for a fight?’), en aan zijn dochter (‘just how guilty do you need me to be?’).

Probleem is dat hij op de vragen die hij zichzelf stelt geen antwoord weet, en dat hij zijn vragen aan anderen niet uitspreekt en dus ook van hen geen opheldering kan verwachten. Peters onbeantwoorde vragen maken natuurlijk ook deel uit van het probleem dat in de roman centraal staat: de wereld is niet zo gul met antwoorden. Niets is zeker. Maar terwijl Cunninghams keuze voor een stream of consciousness-achtige manier van vertellen een rijk beeld geeft van Peters warrige gedachtengang wekt die ook frustratie op. Net als antwoorden blijft ook enige actie lang uit.

Gelukkig krijgen we ook genoeg kijkjes buiten Peters brein. Net als hij deed met de trieste grauwheid van Milwaukee in A Home at the End of the World, of het verblindende zonlicht van een buitenwijk van Los Angeles in The Hours, schept Cunningham in By Nightfall een New York dat voelt als een voortdurende, levende aanwezigheid. De sterkste momenten van de roman zijn misschien wel die waarop Peters gedachten en associaties oplopen tegen de stad om hem heen:

‘And now, finally, Peter reaches Battery Park. There to the left is the arctic glow of the Staten Island Ferry, up ahead are the tall black-granite pillars that bear the names of the war dead. He walks down the broad aisle formed by the memorials. Moby-Dick opens in Battery Park, first it’s “Call me Ishmael” and then – impossible to remember it beyond the vaguest paraphrase – there’s a riff about this mole assaulted by waves, that’s not it, but he does remember that the land is called a mole. There it is, up ahead, the black roil of the harbor, netted with light, he can smell it suddenly, and sure, it’s urban sea-smell, brine mingled with oil, but exciting nevertheless, that eternal, maternal wildness though compromised by all the crap that’s dumped into this particular seawater, seawater it remains, and this finger of land, this mole, is the city’s only point of contact with something bigger and more potent than itself.’

Het is een prachtig New York waarin Cunninghams personages leven, en soms is het in By Nightfall makkelijker om een connectie met de stad te voelen dan met die personages zelf. Daar blijft hun innerlijke landschap net te ondoordringbaar voor.

Emmi Schumacher studeerde Engels en Amerikanistiek. Ze is boekverkoper bij Athenaeum Boekhandel.