Recensie: Rocksterevangelist: dwaalprofeet of Messias?

Op Twitter is sinds 12 september 2011 ene Barnabas Holee actief. In den beginne was zijn enige volger Arie Boomsma: ‘Een sympathieke man hoor, zo'n allemansvriend, maar ik hoop toch dat zich meer mensen melden.’ Hier spreekt het hoofdpersonage van Relishow zich uit over zijn schepper, buiten diens debuutroman om: feit en fictie raken verstrengeld in een intrigerende interactie. Zo is het ook in de roman zelf: Boomsma persifleert een handvol bekende Nederlanders, maar transformeert vooral zichzelf tot karikatuur. ‘Rocksterevangelist’ Barnabas Holee brengt humor en moraal samen, waarbij Barnabas’ seksuele driften voorkomen dat Relishow een al te stichtelijk karakter krijgt. Door irwan droog.

Een nieuw christendom

Barnabas geniet reeds landelijke bekendheid, maar wordt een waar fenomeen als zijn preek ‘Relishow’, over hoop en de toegankelijkheid van het christelijk geloof, een ware dvd-hit wordt. Conservatievere gelovigen verwijten hem een Messiascomplex, en inderdaad, hij lijkt aan grootheidswaanzin te lijden: ‘Hij walgde van het idee net als de rest te zijn, een mens zoals zo velen.’ Barnabas geniet van zijn roem, en plukt daar ook de vruchten van: het liefst deelt hij Jezus’ liefde met vrouwen, die maar al te graag het bed willen delen met de goddelijke verschijning Holee.

Barnabas’ nieuwe christendom keert zich tegen de lijdensweg die inherent is aan het strenge geloof van bijvoorbeeld zijn ouders. ‘Nee, in het moderne christendom werd niet geleden. Er werd gevierd, gebeden en gelachen. Het geloof was één groot feest.’ Berend Koorevaar, woordvoerder van de oude stempel, valt Barnabas aan om zijn frivole geloof en roemzucht. In een discussie tussen deze twee uitersten van het christendom moet Koorevaar het afleggen tegen de aanlokkelijke visie van Barnabas:

‘“Het leven van ieder mens is ook zonder het christendom al een lijdensweg,” legde Barnabas uit. “De mensen hebben veel te verduren. Ziekte, ontslag, depressie, stukgelopen relaties; het leven deelt rake klappen uit. Het christendom is er niet om dat lijden te vergroten, om er een schepje bovenop te doen, maar om de pijn te verzachten. Om te zeggen: kom maar, ik gooi een arm om je heen. Ik zal er voor je zijn als je valt, je weer overeind helpen in het leven. Ik hou van je.”’

Zo direct en eenvoudig spreekt Barnabas, zo schrijft Boomsma. Nergens waagt hij zich te opzichtig aan metaforiek of bellettrie: een veilige keuze, met een weinig uitdagend maar toegankelijk resultaat – precies zoals het geloof dat zijn hoofdpersoon voorstaat.

Verplicht nummer

De liefde die Barnabas preekt blijkt niet genoeg om zijn eigen lijdensweg te veraangenamen. Zijn optimisme valt hem steeds zwaarder als een mogelijk door hem verwekt kind op zijn stoep staat, zijn werkster hem verlaat en de felheid van zijn criticasters toeneemt. Die komen vooral uit christelijke kringen: Relishow blijft binnen de leefwereld van de gelovige. Dit voelt als een gemiste kans, juist door de uitzonderlijke positie van een ongekend succesvolle evangelist in heidense kringen – zo is hij een graag geziene gast in de talkshows Om het even en Klokslag, waar duidelijk De Wereld Draait Door en Pauw & Witteman in te herkennen zijn.

Die herkenning, van bijvoorbeeld Jeroen Pauw (‘Hij was iets jonger dan zijn collega, al deed hij zijn best dat verschil goed te maken door er buiten de seizoenen flink op los te leven.’), benadrukt vooral het luchtige karakter van Relishow. Zulke persiflerende passages voelen aan als een verplicht nummer voor een roman van een Bekende Nederlander, maar ze staan de serieuze ondertoon in de weg.

Zo speelt de relatie tussen kinderen en ouders een belangrijke rol, maar wordt die slechts marginaal uitgewerkt: de verstandshouding van Barnabas met zijn vader wordt enkel terloops genoemd, terwijl juist die diepte zou kunnen geven aan zijn karakter. En het is niet het enige onderbelichte aspect van de roman: ene Vader Maateman stelt Barnabas voor een eigen geloofsgemeente te beginnen, maar deze verhaallijn mist zowel relevantie als een afronding. Relishow bevat losse eindjes en open plekken – die laatste zetten aan tot nadenken, die eerste zijn vooral losse flodders.

Aan het kruis genageld

Barnabas’ tunnelvisie, gericht op seks en roem, kan niet anders dan hem in de nesten werken. Om zijn imago op te vijzelen, begint hij bebaard rond te lopen in een gewaad, om ook qua uiterlijk op Jezus te lijken. Ook laat hij zich in een campagne van Gamma (voor, natuurlijk, een nieuw soort spijker) gekruisigd fotograferen, zonder aan de eventueel negatieve consequenties te denken. Die situatie is, in tegenstelling tot de wat flauwe presentatorenpersiflages, wel geslaagd in haar opzet: het is in dergelijke absurde taferelen dat het niveau van de humor Relishow bestaansrecht verleent. (Een andere gedenkwaardige scène speelt zich af in de douche, waar Barnabas de hulp van zijn tuinman en een nijptang inschakelt om een nagellakflesje uit zijn devote derrière te verwijderen.)

Boomsma schreef zijn literaire debuut merkbaar niet uit een ondoordachte bevlieging. Toch houdt hij wat losse eindjes over, en ontstijgt Barnabas Holee het oppervlakkige niet: Relishow is daarmee geen hoogstaande maar zeker een vermakelijke roman, en ik hoop (en geloof) niet dat dit Boomsma’s laatste verwezenlijking van zijn literaire ambities zal zijn.

Irwan Droog studeert Literatuurwetenschap (Ma) aan de Vrije Universiteit, Amsterdam, en is redacteur van Recensieweb. Deze bespreking verschijnt eerst op Athenaeum.nl en vervolgens op Recensieweb.nl.