Recensie: Viering van de moderne Arabier

Moslim zijn en een gouden kalf winnen: het kan. Dat ‘bewees’ Nasrdin Dchar toen hij tijdens het Nederlands Film Festival de prijs voor beste acteur won. Na zijn ontroerende dankwoord, waarin hij kritiek uitte op de huidige rechtse politiek, maakte de multiculturele samenleving een klein sprongetje. Eindelijk weer eens iets positiefs, verzuchtten de media. Eindelijk iets anders om over te berichten dan die ellendige integratieproblematiek. Eenzelfde verademing valt de lezer van Midden-Oosten magazine Brownbook en moslimtijdschrift Emel ten deel. Beide bladen belichten de zonnige kant van een wereld waar stereotypes doorgaans de dienst uitmaken. Door sara spoelstra.

Arabische luxe, hergedefinieerd

Het breken met die stereotypes is een belangrijke missie van het Engelstalige Brownbook. Dit blad – dat overigens zowel in opzet als opmaak opmerkelijke gelijkenissen vertoont met The New Yorker – draagt de welluidende ondertitel An Urban Guide to the Middle East en stelt zich tot taak ‘to reintroduce the Middle East to itself.’ En dat gebeurt met verve, mag wel gezegd: vanaf 2007 bedelft het blad haar lezers zes keer per jaar met een rijkdom aan moderne Arabische cultuur. Beeldende kunst, design, lifestyle, Palestijnse hiphop, Libanese film, Marokkaanse architectuur. Onderwerpen die gretig aftrek vinden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.

Het onderwerp van de Brownbooks zomereditie, ‘redefining luxury’, is goedgekozen in het licht van de huidige economische situatie. En zelfkritisch bovendien voor een blad dat in Dubai redactie houdt. Arabische ‘well-worn cliches’ van veel geld, dure jachten en grote hotels worden afgeschud met artikelen over een stiltehotel in Fes, ’s werelds grootste biologische supermarkt in Dubai en de introductie van de ecologisch vriendelijke moskee (met windturbine in de minaret). Aan het woord zijn designers, architecten, muzikanten en wetenschappers.

De tienjarige herdenking van 9/11 en de huidige nasleep van de Arabische Lente maken het bijna onontkoombaar om het niet óók over een maatschappijkritische boeg te gooien. Dat doet Brownbook wel, maar het blad weet ook hier de clichés vakkundig te vermijden door steeds een verrassende invalshoek te kiezen. Na het portret van de Amerikaans-Afghaanse kunstenaar in Kabul die een kledinglijn voor zelfmoordterroristen ontwerpt volgen grappige infographics over dadels en sluiers. Verrassend is ook het artikel waarin de voormalige probleemwijk Kreuzberg in Berlijn, die vanwege de vele Turkse bewoners ook wel als ‘Little Istanbul’ bekend staat, als hippe reisbestemming wordt aangemerkt.

Modern-religieuze rolmodellen

In Emel passeren zulke onderwerpen eveneens de revue, zij het in versoberde versie. Het blad draait er dan ook geen doekjes om: anders dan een Arabische New Yorker is Emel vooral een blad met een stevig religieus signatuur. Voor moslims, door moslims. Niettemin is ook hier de bedoeling om, net als Brownbook, een andere kant te laten zien van de Arabische wereld. Sterker nog, Emel werd in 2003 speciaal opgezet om het negatieve imago van moslims te veranderen. Veel meer dan in Brownbook gaat het hier daarom om Arabische cultuur in brede zin.

Er is duidelijk gezocht naar islamitische rolmodellen. Maar liefst acht pagina’s telt het interview met de religieuze zanger Maher Zain – groot in Indonesië, Brunei en Maleisië waar hij, zo vermeldt Emel trots, Justin Bieber van de hitlijsten stootte. Andere rolmodellen die voorbij komen zijn de Keniaanse hardloper Mo Farah en de Canadese zakenman Ali Asaria. Tussen de artikels staan teksten uit de Koran en uitspraken van bekende imams en soefi’s. Het lifestyle-gedeelte bestaat uit een keurig ingepakte moderubriek en een islamitisch relatieadvies. Een columneske reflectie komt van een imam. Toch is ook hier ruimte voor een islamitische schrijfster met een moderne hoofddoek in luipaardprint.

Zowel Brownbook als Emel leest lekker weg, zoals elk ander lifestyle magazine. Het enige punt van kritiek: bij beide bladen komen de onderwerpen af en toe wat vergezocht over. Het Arabische aspect ligt er dan wel erg dik bovenop. Niettemin krijgt de lezer het gevoel dat achter al die stereotypes of ‘misreputaties’ zoals Rose Issa, voorvechtster van de Arabische film het in Brownbook zo mooi noemt, een rijkgeschakeerde wereld schuil gaat vol hippe, creatieve en enthousiaste wereldburgers. En of die nou moslim zijn of niet, dat doet er eigenlijk niet toe.

Sara Spoelstra (1983) is freelance journalist en cultuurwetenschapper.