Recensie: Wat is daarop uw antwoord?

'Like most girls, her imagination carried her just as far as the altar and no further', schrijft Margaret Mitchell in Gone with the Wind over haar heldin Scarlett. In The Marriage Plot (vertaald als Huwelijk door Jan de Nijs & Gerda Baardman) zijn het juist de jongens die naar het huwelijk grijpen als een oplossing voor alle problemen, een ultieme lotsbestemming, zonder na te denken over wat een huwelijk eigenlijk inhoudt. Hier is het een meisje dat twijfelt – en dat maakt het er niet makkelijker op. Door emmi schumacher.

N.B. Eugenides bezoekt Amsterdam 15 december.

Het zijn de vroege jaren tachtig van de vorige eeuw. De jongens in kwestie zijn Mitchell, intelligent en gevoelig, en Leonard, zo mogelijk nog intelligenter maar ook emotioneel labiel. Ze zijn allebei gebrand op een huwelijk met Madeleine, een keurig opgevoed meisje dat heen en weer pendelt tussen het ouderwetse voorbeeld van haar moeder en het feministische gedachtegoed dat steeds relevanter voor haar eigen leven wordt. Alledrie zijn ze net afgestudeerd aan een Ivy League-universiteit, en worstelen ze met grote twijfels over de liefde.

Eugenides speelt een slinks spel met theorie en praktijk. Hoe worden Madeleine, Mitchell en Leonard beïnvloed door de talloze ideeën die ze tijdens hun studie langs hebben zien komen? Hoe kunnen ze andermans inzichten gebruiken om zelf enig zicht te krijgen op waar ze heen willen, en met wie? Hun levens, en dus ook de plot van The Marriage Plot zelf, zijn verstrengeld met academia. Een personage dat haar gebroken hart probeert te lijmen met de theorieën van Barthes - je komt het niet vaak tegen.

'A Lover's Discourse was the perfect cure for lovesickness. It was a repair manual for the heart, its one tool the brain. If you used your head, if you became aware of how love was culturally constructed and began to see your symptoms as purely mental, if you recognized that being "in love" was only an idea, then you could liberate itself from its tyranny. Madeleine knew all that. The problem was, it didn't work. She could read Barthes' deconstructions of love all day without feeling her love for Leonard diminish the teeniest little bit. [...] Here was a book addressed to lovers, a book about being in love that contained the word love in just about every sentence. And, oh, how she loved it!'

Madeleines lijden, en dat van de overige personages, staat in prettig contrast met Eugenides' relativerende kijk op de zaken. Het zou allemaal nogal zwaarmoedig worden als hij alles net zo serieus zou nemen als zij doen. Ook is hij niet bang om ook hun onsympathieke kanten en belachelijke beslissingen te belichten. Het zorgt voor lichtvoetigheid, en voor herkenning.

The Marriage Plot is in veel opzichten een heel ander boek dan zijn voorgangers, het geliefde The Virgin Suicides en het met een Pulitzer bekroonde Middlesex. Het heeft niets van het bitterzoete van de eerste, of het epische van de tweede. Wat het wel gemeen heeft met die twee is een fascinatie voor de vraag: wat is een man, en wat is een vrouw? Hoeveel afstand zit ertussen, en is die te overbruggen?

In The Virgin Suicides waren het de buurjongens die pogingen deden de mysterieuze zusjes Lisbon te begrijpen. In Middlesex was het de hermafrodiete Cal, die in zijn eigen genen naar een antwoord moest zoeken. En Madeleine, Leonard en Mitchell proberen in een tijdperk waarin alles in man-vrouw relaties ter discussie is komen te staan een werkbare balans te vinden. Is er een  mogelijkheid voor geluk, ergens tussen emotie en theorie in? The Marriage Plot geeft wel een antwoord, maar pas op de allerlaatste bladzijde.

Emmi Schumacher studeerde Engels en Amerikanistiek. Ze is boekverkoper bij Athenaeum Boekhandel.