Recensie: Hoe Miranda Andrew vond

It Chooses You maakt deel uit van een niet erg groot literair genre: dat van het autobiografisch kunstenaarsdocument. Specifieker: het autobiografisch kunstenaarsdocument met niet alleen tekst maar ook foto's, en ook interviews met en overpeinzingen over ándere mensen, die er schijnbaar willekeurig in lijken te zijn terechtgekomen maar daar toch op een bijna mystieke manier in thuis lijken te horen. Wie past er beter in dit genre dan Miranda July, filmmaker, kunstenaar, schrijver, actrice, multimediale duizendpoot? Door emmi schumacher.

Het ontbrekende puzzelstukje

Tijdens het schrijven van het script voor haar tweede film, The Future, belandde July in een impasse. Het script was bijna af, maar het essentiële stukje van de puzzel, dat het verhaal compleet zou maken, bleef haar maar ontglippen. In een aanval van verregaande procrastinatie begon ze obsessief de Pennysaver te lezen, een ouderwets blaadje waarin inwoners van Los Angeles hun spullen te koop aanbieden.

July raakte ervan overtuigd dat de mensen die zich naar aanleiding van hun advertentie door haar lieten interviewen, en door fotografe Brigitte Sire lieten portretteren, de sleutel waren tot wat het dan ook was dat ze nodig had om het script voor The Future eindelijk af te maken. It Chooses You is het verslag van deze 'vision quest'.

De term 'vision quest' alleen al zal Miranda July-haters (en daar zijn er heel wat van) tegen de borst stuiten. Weer zo'n onnodig kunstwerkje, een navelstaarderig, zijig project gemaakt volgens het 'als je maar genoeg doodnormale zinnen en/of gebeurtenissen achter elkaar zet wordt het vanzelf iets betekenisvols'-principe.

'Miranda: How'd you make this?
Andrew: I just dug.
Miranda: Did you read about ponds, or how did you figure it out?
Andrew: I didn't really read about it. People just told me. Everything ended up working out little by little.'

Contact binnen het isolement

Andrew, een verlegen jongen van een jaar of achttien, verkoopt kikkervisjes uit een vijver die hij zelf heeft aangelegd. Hij en July zouden elkaar nooit zomaar tegenkomen. Het contact tussen hen - de paar uur dat ze met elkaar praten, waarin Andrew vertelt dat hij niet het gevoel heeft veel te hebben geleerd op school, omdat hij al vroeg in het 'special education'-klasje werd gezet – vormt de kern van It Chooses You.

Contact, en het gebrek daaraan, is een thema dat in vaak in July's werk opduikt, van haar eerste film Me and You and Everyone We Know tot het online kunstproject Learning to Love You More. Ze heeft het gevoel zelf opgesloten te zitten in haar kunstenaarswereldje, en door middel van de Pennysaver legt ze contact met mensen die in veel gevallen ook geïsoleerd zijn, zij het op een andere manier - omdat ze bijvoorbeeld op een afgelegen boerderij wonen, in de gevangenis hebben gezeten, arm zijn, of werkloos, of allebei.

Op deze directe, persoonlijke manier van contact leggen is zeker kritiek te leveren. De geïnterviewden worden gefilterd door July's sensibiliteit als kunstenaar, die ook nog eens het soort sensibiliteit is waar veel mensen de kriebels van krijgen. Maakt haar eigen perspectief het haar niet onmogelijk om op een objectieve manier iemand voor het voetlicht te brengen, hem of haar te presenteren aan de lezer zonder de lens te vertroebelen? En exploiteert ze deze mensen niet gewoon, voor die queeste van haar?

Betekenisvolle kunst

Maar geen kunst irritanter dan kunst die geen enkele zin of betekenis lijkt te hebben. En daar kan It Chooses You, en Miranda July (in ieder geval in dit boek) niet van beschuldigd worden. Op z'n minst is het een verslag van een creatief proces, en op z'n best een mooi en bij vlagen oprecht ontroerend document van een stel willekeurig bijeengebrachte maar intrigerende mensen.

'...it seemed to be a tendeny of mine to look for each person's problem and then overlook all the other things about them. So I tried to see what else he was, besides lost in the system. Andrew was a little angry, but more than that, he was proud. So I changed my approach; I said the opposite of what I felt, and it was more true.

Miranda: So we caught you at a kind of exciting time in your life.
Andrew: Yeah, pretty much at a good time.
Miranda: This is corny, but you're kind of like the tadpole about to transform.
Andrew: Yeah, it's true.'

Emmi Schumacher studeerde Engels en Amerikanistiek. Ze is boekverkoper bij Athenaeum Boekhandel.