Recensie: Code rood voor schurende mode

‘Disconnect.’ ‘Cliché killer.’ ‘Privilege is an elephant in a room.’ Een paar veelbelovende frases uit de opening van het vierentwintigste nummer van 032c: Manual for Freedom, Research and Creativity. 032c (genoemd naar de pantonekleur van de omslagen) pakt door met modeontwerper Nicolas Ghesquiere, David Hockney en RB Kitaj, Douglas Coupland, Cate Blanchett en Werner Herzog. Het is een handleiding die uitnodigt tot zelf op onderzoek gaan. Door reny van der kamp.

Aesthetic seduction

Pierre Alexandre De Looz werkte maar liefst twee jaar aan zijn portret van Nicolas Ghesquiere. Het resultaat is eigenlijk meer een ode aan de eigenzinnige Franse modeontwerper. In 1997, op vijfentwintigjarige leeftijd,  begon Ghesquiere als huisontwerper van het Parijse modehuis Baleciaga. Na de presentatie van de voorjaar-zomer 2013-collectie eindigde de samenwerking. De reden bleek tweeledig. Geen enkel modehuis is meer zelfstandig, alle zijn onderdeel van een enorm gefuseerd concern met veel letters. Daar horen veel aandeelhouders bij die meer omzet willen zien, meer collecties, meer merchandising, meer accessoires, enzovoort. Van hen kwam er kritiek op Ghesquiere: hij deed te lang over zijn ontwerpen en dacht onvoldoende aan de markt, vond men. Dat terwijl hij het vergeten modehuis vanaf het begin afstofte en weer voor het voetlicht bracht.

En zelf kreeg hij genoeg van die druk. Toen hij zichzelf tegelijkertijd zag werken aan parfums, een overzicht van de vorige collectie, de visie op twee seizoenen vooruit én patronen voor de eerstvolgende collectie, realiseerde hij zich dat hij dit niet langer wilde. Hij nam ontslag. Ghesquiere heeft nu alle tijd om zich te bezinnen, en zijn grote schare bewonderaars is stikbenieuwd wat hij gaat doen.

Het stuk is maar liefst 18 pagina’s lang, met daartussen veel foto’s van Ghesquieres muze Charlotte Gainsbourg, gekleed in zijn creaties. Sommige pagina’s bevatten beelden van zijn creatieve partner, de kunstenares Dominique Gonzalez-Foerster.

Het artikel bevat veel van de inderdaad eigenzinnige visie van Ghesquiere, zijn verhaal over collectioneren, de complexiteit van ontwerpen en zijn relatie tot mode toen, nu en straks. Maar het is echt te lang. Je moet te veel zoeken naar de essentie. Er staan te veel bewonderaars in. Twee jaar werk verdient ruimte, maar ook overzicht voor de lezer. En ik mis iets tastbaars. De arty foto’s van Gonzalez zijn mooi, maar waarom geen schetsjes van Ghesquiere, of ingezoomd beeld van zijn zo geroemde details en afwerking? Maar: Ghesquiere is geboren voor de mode, zeggen velen, en zijn verhaal is dus nog lang niet uit.

Kruisbestuiving

Pas in het interview met Dennis Freedman lees ik wie hij is: eerst creative director van W Magazine, nu van warenhuis Barney’s in New York. Het enige verschil is dat hij nu in 3D werkt, zegt hij zelf. Het stuk bevat verhalen over een wereld van enorme installaties in etalages, bizarre high-colour foto- en filmshoots met Maurizio Cattalan, en het creëren van een nieuwe wereld, zoals Neo Modern, de voorjaarscampagne van Barney’s. Het interessante aan Freedmans wereld is de samenkomst van belevingen, die in zowel retail als media steeds belangrijker wordt. Een blad gaat producten ontwikkelen, een winkel gaat online filmpjes maken, een website gaat events doen; het duizelt – maar het wil prikkelen.

Hoe kruisbestuivingen tot iets prachtigs kunnen leiden, staat te lezen in het vrolijke artikel van Eckhart Gillen over de vriendschap tussen de schilders David Hockney en RB Kitaj. Ze ontmoetten elkaar op de kunstacademie in 1959,  Hockney een verlegen jongen uit Bradford, Kitaj een wereldreiziger uit  Cleveland, Ohio. Het stuk is een collage van een interview en citaten, met geweldig beeld erbij.

Douglas Coupland, die in eerste instantie niet met mode geassocieerd wordt, begeeft zich in 032c wel in die richting: hij verzorgde teksten bij een strakke modeshoot. Ook schreef hij een kort verhaal, of eigenlijk korte notities, over relaties in de eenentwintigste eeuw. ‘It’s very hard to imagine calling someone and saying, “Ehy, come over to my house and we’ll sit next to each other on chairs and go online together!”’ En in hun fraaie foto-essay ‘Primal beauty advanced technology’ laten Sean & Seng zien hoe technologie, architectuur en natuur de mode beïnvloeden.

Kracht

Creativiteit heeft volgens Werner Herzog vooral te maken met toewijding. In Alex Ruhles interview met hem, met geweldige stills uit zijn films, naar aanleiding van zijn recente donatie van zijn complete filmarchief aan de Deutsche Kinemathek, antwoordt hij op de vraag wat het belangrijkste is voor een kunstenaar: ‘Ik ben geen kunstenaar, ik ben een soldaat.’ Wat iemand dan tot soldaat maakt? ‘Toewijding, moed, slim omgaan met je omgeving.’ Toch komt hij terug op het kunstenaarschap; zelfvoorzienend zijn maakt je als kunstenaar onafhankelijk, zegt hij. Dat is belangrijk. Om over na te denken.

Cate Blanchett siert, geportretteerd door Sean & Seng, één van de drie covers, geheel in de sfeer van zomer 2013: in een leren fetisjstijl. Tenminste, de zomer van de Modebiënnale Arnhem: Lidewij Edelkoort koos als curator ervan ‘Fetishism in Fashion’ als thema. Fetish is in haar optiek veel meer dan leer en vastbinden, en daar beperken de prachtige foto’s zich wel toe. Blanchett wordt geïnterviewd over acteren, de diffuse wereld tussen acteren en de dagelijkse werkelijkheid en de erotische potentie van film. Maar bij de krachtige foto’s steekt het interview er wat bleekjes af.

Ondertussen ben ik bijna klaar met het heen-en-weer lezen door de manual. Ben ik op ideeën gebracht, ben ik ontregeld of geraakt? Ja: de aanvliegroute van de onderwerpen schuurt, ontroert soms of roept weerstand op en dat moet de bedoeling zijn. Het beeld is erg belangrijk en soms is er geen onderscheid tussen de verschillende producties; na Blanchett volgen drie spreads met rampen. Die blijken afkomstig uit het foto-archief van Werner Herzog, die daarna wordt geïnterviewd. Dat is verwarrend, dat is interessant.

Reny van der Kamp is medewerkster van Athenaeum Nieuwscentrum, docent beeldcommunicatie en textielontwerper.