Recensie: Cocktail met koorts

Denk je aan Edith Wharton, dan denk je: oud New York. Gravin Olenska in The Age of Innocence, Lily Bart in een neerwaartse spiraal in The House of Mirth, vrouwen (en mannen) gevangen in een wereld van geld en goede manieren waar bitter weinig ruimte is voor iets anders. Die thema’s zijn zeker te vinden in de verhalen in Romeinse koorts (door Lisette Graswinckel voor het eerst in het Nederlands vertaald), maar een verrassende combinatie van ingrediënten maakt van deze verzameling een elegante cocktail met een twist.

N.B. We publiceerden eerder voor. Lees het fragment op Athenaeum.nl.

In plaats van het gevoel te hebben te moeten gehoorzamen aan starre sociale geboden lijken veel personages in Romeinse koorts er juist van overtuigd dat ze die met succes omgebogen hebben. In 'De rekening', bijvoorbeeld, is een vrouw ervan overtuigd dat zij en haar man een progressief huwelijk hebben gesloten, niet eens een echt huwelijk eigenlijk, gewoon voor de vorm, want als één van hen op een ander verliefd wordt, moet dat kunnen en zullen ze elkaar zonder problemen laten gaan. Als die hypothetische situatie realiteit wordt, merkt ze dat het hart iets anders – en traditionelers – wil dan het hoofd. In 'Autres temps…' leeft mevrouw Lidcote al jaren als een sociale paria wegens haar scheiding. Als haar dochter Leila van haar man scheidt en zonder problemen een nieuw huwelijk aangaat, kan ze even geloven dat de tijden echt veranderd zijn. En dat zijn ze misschien ook wel. Voor Leila dan.

'"Omkleden?" Leila keek haar niet begrijpend aan. "Maar ik dacht, lieverd, ik bedoel ik hoopte dat je had besloten rustig hier te blijven om uit te rusten." Haar moeder glimlachte. "Maar ik heb de hele middag al kunnen uitrusten!" "Ja, maar…je ziet er toch heus moe uit. En toen Susy me zojuist vertelde dat je de inspanning wilde leveren om…" "Ben je gekomen om me daarvan te weerhouden?" "Ik ben gekomen om te zeggen dat je je op geen enkele wijze verplicht hoeft te voelen…" "Natuurlijk. Dat begrijp ik." Er volgde een stilte waarin Leila zich half van haar moeders onderzoekende blik afwendde en naar de kaptafel toe slenterde, waar ze de symmetrie van de uitgestalde borstels en flesjes begon te verstoren. "Weten je gasten dat ik hier ben?" vervolgde mevrouw Lidcote onverwacht.'

Langzaam veranderende wereld

Behalve de dilemma’s van vrouwen als Ellen Olenska en Lily Bart, die zich proberen te schikken naar bestaande sociale normen, beschrijft Wharton ook de gevoelens van vrouwen die hun plek proberen te vinden in een wereld die wel degelijk aan het veranderen is, maar haar oude, starre gezicht nog niet helemaal kwijt is. En soms zijn het de vrouwen zelf die aan bestaande normen vasthouden. In 'Xingu' briest een groepje cultuurbewusten van verontwaardiging als het nieuwe lid argeloos vertelt dat ze de door de groep aanbeden roman De vleugelen des Doods in een rivier heeft laten vallen. Met merkbaar plezier laat Wharton de arrogante en superieure 'lunchclub' vervolgens als een kaartenhuis in elkaar vallen. 'Xingu' is het laatste verhaal in de bundel, en biedt een welkome lachbui na de even mooie als stil verdrietige verhalen (zoals dat van mevrouw Lidcote) die eraan vooraf gaan.

Behalve om haar romans stond Wharton ook bekend om haar spookverhalen, en Romeinse koorts bevat een aantal huiveringwekkende exemplaren. In 'Allerzielen' wordt een weduwe wakker in een huis waaruit haar personeel om mysterieuze redenen verdwenen lijkt te zijn. Buiten sneeuwt het, de stilte is 'zwaarder, dichter, absoluter' dan ze ooit heeft meegemaakt, en de spanning stijgt. 'Granaatappelpitjes' lijkt op het eerste gezicht een verhaal te zijn over een vrouw wier man gekweld wordt door de herinnering aan zijn eerste, overleden echtgenote. Of is er iets anders aan de hand? In plaats van de nachtmerrie van een man die niet van je houdt (of in ieder geval niet zoveel als van die andere vrouw), een scheiding en overgeleverd zijn aan 'het zielloze geraas van New York', moet het hoofd geboden worden aan een ander soort angstbeeld. Ook om van te rillen, maar net een ander smaakje. 

Emmi Schumacher studeerde Engels en Amerikanistiek. Ze is boekverkoper bij Athenaeum Boekhandel.