Recensie: Het duistere binnenste

Marie Darrieussecq duikt met Je moet veel van mannen houden (Il faut beaucoup aimer les hommes, vertaling Mirjam de Veth) niet alleen diep in het hart van Afrika, maar ook in de ziel van Solange, een redelijk succesvolle Franse actrice die werkt en woont in Hollywood. Solange geeft zich volledig over aan een Afrikaanse regisseur, achter wie ze letterlijk en figuurlijk aan blijft lopen. Ook de lezer wordt verleid, maar dan door Darrieussecq. Ze ontving voor deze knappe ontrafeling van een vrouw en haar verlangens zowel de Prix Médicis als de Prix des prix littéraires. Door arjen van meijgaard.

Een verre prins

Solange speelt in belangrijke films de minder belangrijke rollen. Ze is halverwege de dertig en zweeft met groot gemak door het kleine wereldje van de rich and famous, van cocktailparty’s naar premières, naar dure diners. Maar ze is alleen, en dat wringt. Ze heeft een aantal relaties achter de rug, maar niet met de ware. Tot ze Kouhouesso ontmoet, op een feestje met acteurs en actrices, een lange knappe Afrikaanse acteur met dreadlocks. Hij draagt die avond een lange mantel, als een verre prins. Vanaf het eerste moment valt ze voor hem en is hij niet meer uit haar gedachten weg te krijgen. 

‘Toen dook ze naar het hart van de wereld, met hem, in het krachtveld, in de nevel die boven Laurel Canyon hing, in een volkomen, ondoorzichtige wit geluk, een geluk dat alles uit elkaar doet vallen.’

Na de eerste ontmoeting gaat hij met haar mee naar huis, maar verdwijnt ’s morgens weer zonder de dagen daarop iets van zich te laten horen. Solange is verkocht, ze kan niet meer zonder hem en wil niets liever dan in zijn buurt zijn. Ze wacht smachtend op een sms’je, ze verwacht hem ieder moment bij haar voor de deur, maar hij vaart zijn eigen koers en duikt pas weer op als hij daar zin in heeft. Zo blijft het. Ze zien elkaar regelmatig, bedrijven hartstochtelijk de liefde, maar hij bepaalt en zij volgt.

Heart of Darkness

Solange is een buitenstaander in Hollywood, haar voornaamste kwaliteit ligt naast het acteerwerk in haar Franse accent. Bij Kouhouesso, die ze zelf een fenomenale acteur noemt, is ze de mindere. Hij wil gaan regisseren en neemt daarmee de touwtjes in handen, zij blijft actrice en daarmee volgzaam wachten tot haar een rol wordt aangeboden. Kouhouesso besluit Joseph Conrads negentiende-eeuwse roman Heart of Darkness onder handen te gaan nemen, zij het vanuit het Afrikaanse perspectief: het ‘echte’ verhaal. Hij wil de opnames diep in Congo maken en met topacteurs en de hele crew op locatie verblijven. Kouhouesso wordt zo meegesleept door dit project dat hij nauwelijks oor heeft voor Solanges levensverhaal, voor haar interesses, angsten en verlangens. Wanneer er geen geschikte actrice gevonden kan worden voor de vrouwelijke tegenspeelster van Kurtz, de hoofdpersoon uit de roman van Conrad, hoopt Solange dat zij gevraagd wordt. Het duurt lang, maar uiteindelijk laat Kouhouesso weten dat zij de rol mag spelen.

Vervolgens lijkt het er even op dat de film niet doorgaat omdat er geen investeerders zijn en bepaalde hoofdrolspelers niet meedoen. Maar als Oprah Winfrey haar steun toezegt, lijkt het toch te gaan lukken. Hoe vastere vormen de film aanneemt, hoe minder Kouhouesso tijd lijkt te hebben voor Solange.

Omdat het verhaal vanuit haar verteld wordt, gaat de lezer er vanuit dat er sprake is van een relatie. Maar hoe dieper je in het boek komt, hoe meer vraagtekens je daarbij gaat zetten. Wat wil hij met Solange, wat verlangt hij van haar, en wat kan zij van hem verwachten? Darrieussecq laat de twee geliefden knap om elkaar cirkelen, het spel zonder regels van een beginnende relatie wordt door haar subtiel tussen de regels door verteld.

Eenzaamheid

En dan is er nog Solanges zoon, die voor haar carrière ondergebracht werd bij haar ouders: weggestopt, totaal losgeweekt van zijn moeder. Hoe eenzaam kun je zijn als moeder? Als geliefde? Ze heeft haar moederrol totaal opgegeven, wat blijkt als haar ouders en zoon over komen voor de première, en haar zoon aan de arm van zijn opa loopt. Solange loopt alleen voorop.

Darrieussecq pelt in poëtische zinnen alle laagjes van Solange af tot ze naakt en bloot achterblijft. Haar eigen ik is weggecijferd, door zichzelf, door haar acteerwerk, door Kouhouesso en zijn ambities, zijn film. Tegen beter weten in houdt ze tot het einde toe vol dat ze een betekenisvolle rol in zijn leven speelt. Kouhouesso stelt over het Afrikaan zijn dat dit niets betekent ‘behalve bang zijn te verliezen wat je hebt’, wat meer op Solange van toepassing lijkt te zijn.

Je moet veel van mannen houden is een prachtige roman waarin Heart of Darkness in zijn volle betekenis weer tot leven wordt gewekt. Een gelaagd verhaal over het leven van een vrouw, een zoektocht naar de liefde, een film die uiteindelijk de originele roman wil overtreffen. Over acteren en regisseren, sturen en gestuurd worden. Een gelaagde en geslaagde roman.

Arjen van Meijgaard schrijft korte verhalen en bespreekt Nederlandse en Franse fictie, voor onder andere NBD/Biblion, en eenboekrecensie.blogspot.nl, waarop hij impressies over vergeten boeken noteert.