Recensie: Lorrie Moores eenzame mensen en hun illusies

Na vijftien jaar is er eindelijk weer een verhalenbundel van een van Amerika’s meest getalenteerde korte verhalenschrijvers, Lorrie Moore. De verwachtingen waren hoog gespannen. Zou ze de succesbundel Birds of America kunnen evenaren? Bark is net als Birds slim, grappig en actueel, maar ook grimmiger en rauwer. Dit keer spelen de verhalen zich af rond veertigplussers. Veertigplussers in Amerika, welteverstaan, die te maken krijgen met mislukte huwelijken, ontspoorde kinderen, te hoge verwachtingen, dood en desillusie. Moore weet het scherp en meedogenloos te beschrijven. Door anna moerbeek.

Moores mensen en hun illusies

De humor waarmee Lorrie Moore vertelt maakt de situaties die ze beschrijft vaak nog wranger dan ze al zijn.
De man die zijn trouwring niet af doet na zijn scheiding, omdat hij claimt dat deze vast zit, terwijl hij hem eigenlijk allang af heeft gekregen en zo schrok van de lege plek op zijn vinger dat hij hem onmiddellijk weer om heeft gedaan.
De vrouw die haar best doet de schijn van haar huwelijk zo lang mogelijk op te houden, terwijl haar man dagen achter elkaar modelbouwraketten in elkaar zet in de kelder.
De twee muzikanten die al jaren tegen zichzelf volhouden dat ze kunnen leven van hun muziek, maar eigenlijk niet weten wat ze anders zouden moeten doen.
De vader die weigert te accepteren dat zijn schoondochter zijn schoondochter niet meer is.
De vrouw die te veel toenadering tot haar zoon zoekt bij gebrek aan ander contact.

‘Precious, precious life’

Hoewel de bundel een beetje onevenwichtig is en niet elk verhaal even sterk, heeft Bark toch veel te bieden. Ook in de mindere verhalen blijft Moore qua stijl sterk. Ze kiest haar woorden zorgvuldig, je zult haar niet betrappen op een overbodige uitweiding of een bijvoeglijk naamwoord te veel. In drie woorden kan ze een hele andere wending aan een verhaal geven of een personage van achtergrond voorzien. Zoals in het fragment hieronder, waar ze door de herhaling van het woord ‘precious’ nadruk legt op de gewaarwording van het hoofdpersonage dat het leven te snel voorbij gaat en dat ze wellicht niet alles er uit heeft weten te halen wat er in zat. Zo laat Moore direct aan het begin van het verhaal zien om wat voor vrouw, in welke fase van haar leven het gaat.

In de verhalen die het meest indruk maken en het langst blijven hangen blinkt ze uit door haar vermogen tot observeren en weet ze met enkele sprekende beelden de emoties van personages bloot te leggen. Ze heeft een bijzonder scherpe blik voor persoonlijk leed en kleine verhalen. Ze schittert in de details. Hierdoor weet ze een gevoel van wanhoop op te roepen dat alle verhalen overkoepelt. Dit klinkt heel zwaar, maar Moore is vaak ook gewoon erg grappig.

‘Although Kit and Rafe had met in the peace movement, marching, organizing, making no nukes signs, now they wanted to kill each other. They had become, also, a little pro-nuke. Married for two decades of precious, precious life, she and Rafe seemed currently to be partners only in anger and dislike, their old lusty love mutated to rage.’

Eenzaam Amerika

Bijna alle personages in Bark hebben te maken met uit elkaar vallende huwelijken of een vorm van eenzaamheid. Ze staan er vaak machteloos bij en lijken geen controle over hun eigen leven te hebben. In hun zoektocht naar echt contact blijkt de wanhoop.

Een van de sterkste verhalen, ‘Referential’, gaat over een moeder met een deranged zoon in een instelling. De relatie met haar vriend Pete komt tot een einde, hij verdwijnt langzaam. Zo gaan Lorrie Moore-personages dus om met ingrijpende gebeurtenissen:

‘She no longer knew where Pete went, sometimes for weeks at a time. She thought it an act of vigilance and attachment that she would not ask, would try not to care. She once grew so hungry for touch she went to the Stressed Tress salon around the corner just to have her hair washed. The few times she had flown to Buffalo to see her brother and his family, at airport security she had chosen the pat-downs and the wandings rather than the scanning machine.’

Juist door persoonlijke, kleine verhalen te vertellen schetst Moore een beeld van de hele Amerikaanse samenleving van na 9/11. Er heerst veel wantrouwen en opportunisme, mensen zijn bang, gereserveerd en egocentrisch. De personages lijken te willen leven in het nu, maar dat lukt ze niet. Ze zijn zich er uitermate bewust van dat het leven eindig is en dat ze er wat van moeten maken. Maar dat lukt niet.

Nee, niet elk verhaal is geslaagd. Lorrie Moore is op haar best als ze rauwe pijn en ongemakkelijke situaties beschrijft, en haar humor slechts subtiel doordringt. Op die momenten komen haar verhalen binnen. En dan komen ze ook hard binnen. Laten we hopen dat we niet nog eens vijftien jaar hoeven te wachten op een nieuwe bundel.

Anna Moerbeek studeerde literatuurwetenschap en liep stage bij Athenaeum.nl.

Lorrie Moore, Bark, is te koop bij Athenaeum Boekhandel. De gebonden editie wordt bij online bestelling gratis thuisbezorgd.