Recensie: Een bescheiden liefdesgeschiedenis

‘Ik zeg het je toch…’ Zo begint meneer Nakano te pas en te onpas zijn zinnen. Het is een van de vele merkwaardige gewoontes van de vreemde magere man die een handel heeft in oude rommel, in een westelijke buitenwijk van Tokio waar veel studenten wonen. Voor Hiromi, de jonge vrouw die op een dag bij meneer Nakano komt solliciteren, wordt de winkel een plek waar ze haar toevlucht zoekt, en waar ze tussen de oude rommel toch iets waardevol zal vinden.
Net als in De tas van de leraar vertelt Hiromi Kawakami in Nakano’s handel in oude rommel een subtiel liefdesverhaal. Ditmaal doet ze dat vanuit de belevingswereld van een eigenzinnig meisje, met een soms verwarrende, maar vooral intrigerende roman als resultaat. Door anne-martijn van der kaaden.

Het zijn niet zozeer de gebeurtenissen zelf die voor een gevoel van verwarring zorgen: in de meeste gevallen zijn het doodgewone voorwerpen uit Nakano’s winkel die aanleiding geven tot een nieuw hoofdstuk in het verhaal. Een jurk, een naaimachine, een rijstkom. Stuk voor stuk staan ze op de een of andere manier in verhouding tot het leven van de personages. Verwarrend is vooral de schijnbare willekeur waarmee Kawakami de dingen laat gebeuren. Er is geweld, er is seks, maar doordat ieder voorval, iedere conversatie zo ogenschijnlijk onschuldig is, blijft het gissen naar een diepere betekenis. De onlogische opeenvolging van de scènes versterkt nog eens het verfremdungseffekt. Doordat je als lezer noch op het verkeerde, noch op het juiste been wordt gezet, blijft het verhaal ononderbroken intrigerend: Wat gebeurt er? Wat betekent dit? Waar wil Kawakami heen?

Het is een slimme bijwerking van Kawakami’s bijzondere, minimalistische stijl, en het enkelvoudige perspectief waarvoor ze heeft gekozen. De lezer is aangewezen op Hiromi’s innerlijke wereld, en volledig afhankelijk van stukjes subjectieve informatie die soms met de grilligheid van een gedachtegang aan de oppervlakte worden gebracht.

‘Ik kwam Takeo niet tegen. Onderweg naar mijn flat moest ik een paar keer terugdenken aan Sakiko’s uitdrukking “door het oog van de naald kruipen”. De winter was al begonnen. Hoe later op de avond, hoe zuiverder de lucht leek te worden. “Door het oog van de naald,” fluisterde ik nogmaals, en ik versnelde mijn pas.’

Nakano en Hiromi zijn niet alleen – er is ook nog Takeo, de zwijgzame en stugge hulp van meneer Nakano, op wie Hiromi steeds verliefder wordt. Het is de aanzet van een liefdesgeschiedenis die maar moeilijk op gang komt door wederzijds onbegrip en gebrekkige communicatie.

‘“Zonder dat ik het wist heb je me dus uitgekleed?” Toen ik de vraag had gesteld, besefte ik hoe vreemd ze was verwoord. […] “Sinds wanneer ben ik naakt?” herformuleerde ik mijn vraag. Ook dat klonk nog niet helemaal zoals het hoorde, maar ik ergerde me aan de manier waarop hij zijn ogen opsloeg en kon zodoende niet op de juiste woorden komen. Hij bleef zwijgen.’

De relatie blijft moeizaam en een plotselinge uitbarsting van een wanhopige Hiromi leidt tot een lange periode van radiostilte, die overigens net zo plotseling weer verbroken wordt.

Wanneer meneer Nakano zich op een gegeven moment nog gekker dan gewoonlijk gaat gedragen duurt het niet lang voordat Hiromi en Takeo hun conclusies trekken. Het einde van Nakano’s handel in oude rommel is in zicht. De verbintenis tussen de hoofdpersonen zal worden opgeheven en daarmee ook de intieme relatie die de lezer met Hiromi heeft. Zal de liefde tussen Hiromi en Takeo, die eigenlijk nooit echt een liefde heeft mogen heten, een stille dood sterven? Kawakami weet het mysterie tot de laatste bladzijde in stand te houden. Dat maakt Nakano’s handel in oude rommel interessant: op haar eigen, eigenaardige manier blijft Kawakami 235 pagina’s lang boeien.

Anne-Martijn van der Kaaden studeert filosofie aan de Universiteit in Utrecht en volgt een minor Kritiek en Journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam. Momenteel loopt ze stage bij Athenaeum.nl.