Recensie: Nu zijn we oud

In 2006 publiceerde Richard Ford The Lay of the Land, de derde roman waarin Frank Bascombe de hoofdrol speelde. Dat boek eindigde met een vraagteken: zou Frank bezwijken aan de kanker die bij hem geconstateerd was, of zou hij in leven blijven? Lang leek het alsof die vraag nooit beantwoord zou worden, maar met Let Me Be Frank With You heeft Ford besloten Frank nogmaals aan het woord te laten komen. Hij is er nog, maar ouderdom en een snel veranderende wereld zijn geduchte tegenstanders waartegen hij zich maar moeilijk weet te wapenen.

N.B. In juni 2016 ontvangt u 20% jubileumkorting op geselecteerde Bloomsbury-titels, waaronder Let Me Be Frank With You. Voer bij uw betaling op de website de actiecode AB50BLOOMSBURY in om ook online van deze aanbieding te profiteren.

De roep van het materiële

Let Me Be Frank With You (Het had erger gekund) is opgebouwd uit vier verhalen die spelen rond Kerstmis 2012, vlak nadat orkaan Sandy een ravage heeft aangericht aan de Amerikaanse oostkust. Na de storm kijkt iedereen anders tegen zijn bezittingen – huizen, meubels, auto’s – aan, Frank niet uitgezonderd. Of is het de voortschrijdende leeftijd die hem vatbaar maakt voor de roep van het materiële, de spullen die we door ons leven heen verzamelen, de huizen waar dat leven zich heeft afgespeeld? In zijn rol als ex-makelaar gaat Frank met de man die zijn vroegere huis aan de kust heeft gekocht de schade bekijken (het huis is nu ‘a wreck held in place only by its great weight’). Hij krijgt bezoek van een vroegere bewoonster van zijn huidige huis, die hem over de gruwelijke geschiedenis van zijn kelder vertelt. Op bezoek bij zijn ex-vrouw Ann, die de ziekte van Parkinson heeft en haar heil heeft gezocht in een zweverig seniorenonderkomen, vallen hem vooral de Feng Shui-inrichting en de schilderijen aan de muur op.

‘She is brave to have me here, since I record the progress of her ailment like one of the sensors charting her decline from the prime that seemed always to be hers. Indeed, the whole Feng Shui deal, the velour, the Adidas, the bambooo, the floral prints, the necklace – they all speak of illness, the way an old-fashioned drawing room with damask draperies, shaded lamps, full bookshelves, and a fireplace speak to me of our first precious son being dead in the funeral parlor. The world gets smaller and more focused the longer we stay on it.’

Te laat voor vernieuwing

Die niet-aflatende obsessie met spullen, plekken en de herinneringen die daaraan vastzitten is een knappe zet van Ford, want het soort spullen waar Frank zich mee bezighoudt zegt ook heel wat over hoe hij in de herfst van zijn leven tegen de wereld aankijkt. Hij is verstoken van welke ipad of zelfs MP3-speler dan ook en hij weet niet wat een blog is. Daarentegen verzinkt Frank in herinneringen aan de veranda van zijn oude huis en leest hij elke week Vikram Seth aan een groepje blinden voor. De afkeer van technologie doet wat overdreven en bijna ongeloofwaardig aan (kom op Frank, mijn opa zit ook op Facebook), maar zegt wel veel over zijn twijfels over de relevantie van een leven dat onvermijdelijk op zijn einde loopt.

Bittere ouderdom

Heeft Ford er goed aan gedaan nog een hoofdstuk aan het verhaal van Frank Bascombe toe te voegen? In stilistisch opzicht in ieder geval wel: Let Me Be Frank With You is rijk van taal en mooi subtiel opgebouwd, met kleine details die grote vragen en emoties tot een behapbaar formaat terugbrengen. Frank zelf is er door de jaren heen niet wat je noemt sympathieker of fijnzinniger op geworden (‘he has a last name, but I can’t pronounce it since it’s Polish’, ‘lesbians think they know everything’), maar zijn botheid is in ieder geval wel eerlijk. Af en toe was deze lezer wel geneigd te denken: moet ik nou echt ruim tweehonderd bladzijden doorbrengen met een man die eigenlijk nergens meer iets goeds over te zeggen heeft? Een onverwacht snufje liefde voor het leven en een goede dosis (onbedoelde) humor waren op die momenten de redding. Frank mag het dan somber inzien, maar hij is nog niet uitgepraat. Fijn dat Ford hem nog één keer heeft laten spreken.

Emmi Schumacher studeerde Engels en Amerikanistiek.