De zoekopdracht 'Leonhard de Paepe' leverde 40 resultaten op
Recensies
De banaliteit van het goede
‘Oorlog is de voortzetting van politiek met andere middelen,’ schreef Von Clausewitz. Het omgekeerde lijkt te gelden in Hans Fallada’s Alleen in Berlijn (Jeder stirbt für sich allein, in de vertaling van A.T. Mooij, herzien door A. Habers). De oorlog lijkt ver in het Berlijn van de Tweede Wereldoorl…
Als we bang zijn, ritselt het overal
'Ik ben van de school die veiligheid boven privacy stelt,' zei Guusje ter Horst twee weken nadat ze was afgetreden als minister van binnenlandse zaken. Waar ooit het Westen zelfbewust en vol zelfvertrouwen de universele rechten van de mens afkondigde en vrijheid grondwettelijk vastgelegde, daar zijn…
De vage grens naar het kwaad
Met zijn vijfde roman Septemberstralen, de eerste die in het Nederlands vertaald is (van Septemberleuchten, door Gerrit Bussink), fileert Martin Gülich het kwaad op sensationele wijze. Zo kraakhelder, feitelijk en zo raak, dat je het liefste van je zou werpen. Toch ben je vanaf de eerste pagina…
Lezen is zelfverlies, leven ook
Het kan niet helemaal toeval zijn dat Neerlands 'premier lecteur' zich zo intensief heeft beziggehouden met de figuur van Don Quichot. Quichot kon namelijk het onderscheid tussen literatuur en werkelijkheid niet maken. Dat onderscheid blijkt ook veel moeilijker dan gedacht. In zijn oratie Vergeten t…
De liefste schoft, de nieuwe held, de mysticus
Aan de vooravond van de negentiende eeuw liggen twee rijke jongelingen, na een verkenningstocht door het oude eikenbos nabij Trittau in Holstein, te rusten in het gras en kijken naar de gelende wolken boven aan nabijgelegen stadje. De gedachten van de jongste dwalen af naar de ellendigheid van h…
1968 nu, of: Durf een idee te hebben
Toen in de jaren negentig op mijn middelbare school het communisme werd besproken, stonden wij versteld dat het ‘eigenlijk’ klopte. Onder vage verwijzing naar ‘miljoenen doden’ schoof onze Joodse docent het vervolgens als fictie terzijde en toen sprak hij lang over ‘vri…
Onmisbaar survivalhandboek op het eiland van de zuivere rede
Halverwege de Kritiek van de zuivere rede blikt Immanuel Kant terug op de weg die hij tot dan toe heeft afgelegd. Hij vergelijkt zichzelf met een ontdekkingsreiziger die lange tijd op een afgelegen eiland heeft doorgebracht. Filosofe Karin de Boer staat in haar leeswijzer Kants Kritiek van de zuiver…
Geluk is een meetbare instelling
Er zal geen mens zijn die nooit over geluk heeft nagedacht. Menigeen zal bovendien hebben getracht te begrijpen wat geluk is, in een poging om het te bereiken. En dat al sinds mensenheugenis, hoewel het begrip een transformatie door lijkt te zijn gegaan. Geluk is traditioneel in kunst en literatuur …
Genadeloze compassie
Aan het begin van Stefan Zweigs Ongeduld (Ungeduld des Herzens, in de vertaling van Janneke van der Meulen) wordt de plichtsgetrouwe cavalerist Toni Hofmiller aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog overgeplaatst naar een klein garnizoen aan de Oostenrijk-Hongaarse grens. De verbeeldingskracht v…
De sterrenhemel en de morele wet
Voor de waarheidslievende Pruis uit Köningsbergen was het onmogelijk simpelweg in God te geloven. Hij zocht bewijzen, en veegde in navolging van David Hume alle godsbewijzen als flagrante overtredingen van de redelijkheid van tafel. Immanuel Kant (1724 – 1804) hield de vraag of God bestaat een leven…
Geen Duits idealisme zonder ethiek
De geschiedenis van het Duitse idealisme – door Rüdiger Safranski ooit gekenschetst als ‘de wilde jaren van de filosofie’ – is een groots avontuur in de geschiedenis van het denken. In Duitse filosofie 1760 – 1860 schetst Terry Pinkard een compleet beeld van de pol…
Grenzen aan het bevattingsvermogen van een babyboomer
Als het concept vrijheid wordt verabsoluteerd, dan eindigen ook de beste ideeën in een catastrofe. Dat is de dialectische conclusie van Ian Buruma’s Grenzen aan de vrijheid. Van de Sade tot Wilders, het essay van de maand van de filosofie 2010. Het is Buruma’s verdienste dat hij in deze publicatie d…
Een litteken scheidt verbijstering en nihilisme
Anders dan Nederland heeft Duitsland in de recente geschiedenis iets te verwerken gehad dat vruchtbaar bleek voor de literatuur. Armada schetst met het aprilnummer de ontwikkelingen van de afgelopen 2 decennia in de Duitse letteren en daaruit blijkt precies hoe vruchtbaar. Door de enorme aandacht vo…
Als Fransen Schopenhauer gaan lezen
The Aesthetic Unconscious van de nieuwe held aan het firmament van de Franse postmoderne filosofie, Jacques Rancière (1940) heeft oppervlakkig gezien alle bekende ondeugden die de Franse filosofie kenmerkt. Rancière getroost zich weinig moeite om begrijpelijk te schrijven en veronderst…
Kierkegaards moderne maatschappijkritiek
In 1845 publiceerde Thomasine Gyllembourg anoniem de roman Twee tijdperken. Het boek vertelt een romantische geschiedenis gesitueerd in het huiselijke leven van een burgerfamilie in Kopenhagen gedurende twee generaties (en twee tijdperken). Het verhaal beschrijft daarmee het verschil tussen twee con…
Het ruisen van Gods zwijgen overschreeuwd
Hij is de bad-boy van de Duitse letteren en bouwde zijn carrière op haat – dat zou Maxim Biller bestrijden, althans het eerste deel van deze karakterisering. Volgens hem is er überhaupt geen Duitse literatuur: 'Al voor de oorlog was er geen grote Duitse schrijver, behalve Franz Kaf…
Wat als geweld te verklaren is?
Het geweld schuins benaderen, dat wil de Sloveense filosoof Slavoj Žižek in Geweld, omdat ‘de rechtstreekse confrontatie ons verhindert na te denken’. Het ogenschijnlijk basale inzicht is, dat geweld niet zomaar uit de lucht komt vallen, maar uitdrukking is van spanningen in een sociale …
Galgenhumoristische filosofen
Over humor in de filosofie is nauwelijks geschreven. Over de dood des te meer. Volgens Arthur Schopenhauer, zelf fervent tegenstander van leedvermaak, is de dood zelfs de eigenlijke genius van de filosofie. Is het verwonderlijk dat Maarten Doormans Denkers in de grond, een boek is waarin nu eens wel…
Arendt fonkelt door relevantie
Hannah Arendt (1906 - 1975) schreef ooit over haar leermeester Martin Heidegger dat er uit zijn werk een storm van duizenden jaren tegemoet waait. Datzelfde is zonder meer van toepassing op Arendts eigen werk. Bekend om haar grondige kennis van de klassieke bronnen keert Arendt keer op keer terug na…
Onnederlands overtuigend betoog
Sommige gesprekken zijn onvergetelijk. Zo sprak Rob Riemen ooit met zijn bejaarde vriendin Elisabeth Mann – de lievelingsdochter van Thomas Mann - en haar inspirerende jeugdliefde Joe. Vol vuur sprak die over 11 september en muziek, over de Amerikaanse schrijver Walt Whitman, en diens ‘n…
